Του Γιώργου Καρέλα
Ένα από τα πιο σημαντικά projects όσον αφορά την ενασχόλησή μου με την ιστορία του ΒΠΠ είναι ο εντοπισμός από αρχειακό υλικό φωτογραφιών στιγμών δράσης από βομβαρδισμούς των επιτιθεμένων αεροπορικών δυνάμεων του Άξονα στον Ελλαδικό χώρο σε πλοία. Η χρονική περίοδος που ερευνάται είναι κυρίως ο Απρίλιος του 1941, δηλαδή η Γερμανοιταλική εισβολή. Αρκετές από τις φωτογραφίες αυτές είναι αδημοσίευτες και άγνωστες στο ευρύ, αλλά και το “ειδικό” με το κομμάτι της ιστορίας του Β’ΠΠ, κοινό. Μετά από δουλειά ετών μέσα από φωτογραφίες και βιντεο προσπάθησα να αναγνωρίσω τα προσβαλλόμενα πλοία και τις τοποθεσίες, να παρουσιάσω τα γεγονότα και να προβάλλω τα πραγματικά περιστατικά όπως αποτυπώθηκαν στην κάμερα του όπλου ή στο φακό του πλοηγού του αεροσκάφους που τα αποθανάτισε. Είναι ακριβώς η ώρα της επίθεσης , η ώρα της άμυνας ή η ώρα της βύθισης. Αυτό το πόνημα για να παρουσιαστεί σε τελική μορφή και σε ικανοποιητικό βαθμό τεκμηριωμένο βασίστηκε στην σημαντική βοήθεια των Άρη Μπιλάλη, Βύρωνα Τεζαψίδη και Νίκου Καρατζά.
Βόρειος Ήπειρος, Δεκέμβριος 1940
Στη φωτογραφία αυτή αποτυπώνεται η επίθεση στο μικρό φορτηγό ΒΟΤΡΥΣ από φωτογραφία που λήφθηκε στις 19/12/1940 από πλοηγό Ιταλκού Ju 87. Tην ημέρα αυτή επέδραμαν εκεί 24 Ju87 του 96ου Gruppo της Ιταλικής αεροπορίας και βυθισαν το μικρό ελληνικό φορτηγό πλοίο (αρχείο Franco Benato περιγράφεται σαν βομβαρδισμός στην Ελλάδα με ημερομηνία λήψης το 1940).Το μικρό Ελληνικό φορτηγό φαίνεται πως μόλις είχε εκφορτώσει το πολύτιμο πολεμικό υλικό που προορίζονταν για τις Ελληνικές δυνάμεις που πολεμούσαν στη Βόρειο Ήπειρο και επέστρεφε στην Ελλάδα όταν το εντόπισαν τα Ιταλικά βομβαρδιστικά της Regia Aeronautica.
Κατάληψη της Ελλάδας, Γερμανοιταλική εισβολή
Μετά την αποτυχημένη εαρινή επίθεση της Ιταλίας κατά της Ελλάδας τον Μάρτιο του 1941 η αναμενόμενη εισβολή της Γερμανίας στην Ελλάδα έδωσε μια μεγάλη ευκαιρία στους Ιταλούς να επωφεληθούν της κατάστασης. Από τη μια απασχολούσαν στο μέτωπο της Ηπείρου μεγάλο μέρος του Ελληνικού στρατού, από την άλλη θεώρησαν ότι αεροπορικές προσβολές στην Κέρκυρα θα δημιουργούσαν επιπλέον σύγχυση στους Έλληνες και εντυπώσεις στους Γερμανούς συμμάχους τους. Οι Ιταλοί πραγματοποίησαν μικρής κλίμακας αεροπορικές επιδρομές στην Κέρκυρα 2 μέρες πριν την κήρυξη του πολέμου της Ελλάδας με τη Γερμανία.
Bομβαρδισμός του Ελληνικού φορτηγού Σουζάνα και του τορπιλοβόλου Προύσα
Το Ελληνικό φορτηγό Σουζάνα (χωρητικότητας 932 τόνων , νηολογίου Πειραιά 939 , ιδιοκτησίας Ν Παπαδάτου) που ήταν έμφορτο με αλεύρι βομβαρδίστηκε από Ιταλικά αεροπλάνα Ju 87 B2 Picciatello της 239 μοίρας με έδρα τη Galatina κοντά στο Lecce.O βομβαρδισμός έγινε στον κόλπο της Δαφνίλλας στην Κέρκυρα στις 4 Απριλίου 1941 όπου ήταν αγκυροβολημένο το πλοίο. Τα αεροπλάνα ήταν τα γνωστά μας Στούκας , αφού η αεροπορία της Ιταλίας η Regia Aeronautica διέθετε ένα αριθμό εξ αυτών.
Η φωτογραφία της επίθεσης στο Σουζάνα αναγνωρίστηκε ανάμεσα σε εκατοντάδες άλλες στα Ιταλικά κρατικά αρχεία (Archivio Historico dello statto) .Ήταν ένα το πρώτο Ελληνικό πλοίο που προσβλήθηκε από τον εχθρό τον Απρίλιο του 1941 κατά τη διάρκεια της εισβολής της χώρας μας. To ΣΟΥΖΑΝΑ (ναυπήγησης 1904 ως CONSUL POΡPE) έμεινε μισοβυθισμένο εκεί, τουλάχιστον ως το 1950 οπότε και αναφέρεται στους εκπλειστηριασμούς του Οργανισμού Ανέλκυσης Ναυαγίων.
Οι φωτογραφίες της επίθεσης τραβήχτηκαν από τον πλοηγό του Ιταλικού “Στούκα” που πιλοτάριζε ο Ιταλός άσσος Giuseppre Cenni 239th dive bomber squadron (239^ squadriglia ).
Επίθεση στο πλοίο BRATTDAL ανοιχτά του Βόλου.
Την Κυριακή 13/4 του 1941, ημέρα του Καθολικού Πάσχα τα μεγάλα εμπορικά πλοία City of Karachi 7.140 τόνων και Brattdal 5000 τόνων απέπλευσαν από το Βόλο για τον Πειραιά . Η συνοδεία που περίμεναν δεν ήρθε αλλά τα πλοία αποφάσισαν να ταξιδέψουν μόνα τους για Πειραιά πιστεύοντας ότι οι Γερμανοί δεν θα επιτίθεντο σεβόμενοι την εκεχειρία του Πάσχα.
Οι Γερμανοί όμως δεν είχαν τέτοιου είδους αναστολές , η επίθεση πραγματοποιήθηκε από Junkers 88 της Ι/LG 1. Τα δύο πλοία χτυπημένα θα φτάσουν στις κοντινές ακτές όπου θα προσγειαλωθούν με σοβαρές ζημιές και θα αποτελέσουν τελικά ολική απώλεια.… Τα πλοία , μεγάλα φορτηγά και τα δύο έχουν κάποιες κατασκευαστικές διαφορές που μας οδηγούν στην υπόθεση ότι το πλοίο που βομβαρδίζεται είναι το Brattdal όσο βέβαια επιτρέπει και η φωτογραφία ώστε να βγει ένα συμπέρασμα, σίγουρα όχι ασφαλές…
Την ίδια μέρα και από την ίδια μοίρα αεροπλάνων δέχτηκε επίθεση και το Ελληνικό τορπιλοβόλο Προύσα που βρισκόταν αγκυροβολημένο μεταξύ της νήσου Βίδο και του καφέ Γυαλί στην πόλη της Κέρκυρας.
Στις φωτό που έχει καταγραφεί η επίθεση φαίνεται καθαρά πως οι Ιταλοί πιλότοι φοβούμενοι την ανταπόδοση των πυρών από το μικρό Ελληνικό πολεμικό βομβάρδισαν από μεγάλο ύψος. Δεν πέτυχαν ακριβώς το στόχο τους, κατάφεραν όμως να δημιουργήσουν ζημιές, εισροή υδάτων και πυρκαγιά στο πλοίο που ανάγκασε τον κυβερνήτη του να το φέρει στο λιμάνι της Κέρκυρας όπου τελικά βυθίστηκε σε μικρό βάθος
Την ίδια μέρα και από την ίδια μοίρα αεροπλάνων δέχτηκε επίθεση και το Ελληνικό τορπιλοβόλο Προύσα που βρισκόταν αγκυροβολημένο μεταξύ της νήσου Βίδο και του καφέ Γυαλί στην πόλη της Κέρκυρας.
Στις φωτό που έχει καταγραφεί η επίθεση φαίνεται καθαρά πως οι Ιταλοί πιλότοι φοβούμενοι την ανταπόδοση των πυρών από το μικρό Ελληνικό πολεμικό βομβάρδισαν από μεγάλο ύψος. Δεν πέτυχαν ακριβώς το στόχο τους, κατάφεραν όμως να δημιουργήσουν ζημιές, εισροή υδάτων και πυρκαγιά στο πλοίο που ανάγκασε τον κυβερνήτη του να το φέρει στο λιμάνι της Κέρκυρας όπου τελικά βυθίστηκε σε μικρό βάθος
Επίθεση στο πλοίο BRATTDAL ανοιχτά του Βόλου.
Την Κυριακή 13/4 του 1941, ημέρα του Καθολικού Πάσχα τα μεγάλα εμπορικά πλοία City of Karachi 7.140 τόνων και Brattdal 5000 τόνων απέπλευσαν από το Βόλο για τον Πειραιά . Η συνοδεία που περίμεναν δεν ήρθε αλλά τα πλοία αποφάσισαν να ταξιδέψουν μόνα τους για Πειραιά πιστεύοντας ότι οι Γερμανοί δεν θα επιτίθεντο σεβόμενοι την εκεχειρία του Πάσχα.
Οι Γερμανοί όμως δεν είχαν τέτοιου είδους αναστολές , η επίθεση πραγματοποιήθηκε από Junkers 88 της Ι/LG 1. Τα δύο πλοία χτυπημένα θα φτάσουν στις κοντινές ακτές όπου θα προσγειαλωθούν με σοβαρές ζημιές και θα αποτελέσουν τελικά ολική απώλεια.… Τα πλοία , μεγάλα φορτηγά και τα δύο έχουν κάποιες κατασκευαστικές διαφορές που μας οδηγούν στην υπόθεση ότι το πλοίο που βομβαρδίζεται είναι το Brattdal όσο βέβαια επιτρέπει και η φωτογραφία ώστε να βγει ένα συμπέρασμα, σίγουρα όχι ασφαλές…
Koρινθιακός, Αντίκυρα 22 Απριλίου Τρίτη μέρα του Ορθόδοξου Πάσχα
Στη φωτό από το Γερμανικό προπαγανδιστικό περιοδικό Der Adler διακρίνεται η στιγμή της επίθεσης στα Αντίκυρα στα κάτωθι πλοία
Από αριστερά
- Δεξαμενοφορτηγίδα Βάρυ
- Θεδώρα
- Θεοδώλ
- Σωκράτης (έφερε εμφανώς τα σήματα του Ερυθρού σταυρού σαν Νοσοκομειακό πλοίο)
(Η θέση των αγκυροβολημένων πλοίων σύμφωνα με το ημερολόγιο πολέμου του Πολεμικού Ναυτικού και καταθέσεις αυτοπτών μαρτύρων)
Το Σωκράτης , που εκτελούσε μικρές επισκευές είχε αγκυροβολήσει με κάλυψη το ψηλό βουνό που διακρίνεται με την πρύμνη προς την ακτή
Το Thedol έχε αγκυροβολήσει 300 μέτρα ανατολικότερα.Η Luftwaffe βομβάρδισε το Σωκράτης ακόμα και μετά τις αναγνώριστικές πτήσεις που συνοδεύτηκαν με φωτογραφίες για τα περιοδικά τους παρ’ ότι τα σήματα του Ερυθρού Σταυρού στο πλοίο ήταν κάτι παραπάνω από ευδιάκριτα. Οι Γερμανοί κατά την επιχείρηση Marita γενικά δε σεβάστηκαν τους ευδιάκριτους σταυρούς που χαρακτήριζαν τα νοσοκομειακά πλοία όπως έκαναν στον Κορινθιακό και για τό Άνδρος και στον Πατραϊκό για τα Έσπερος και Ελληνίς και βομβάρδισαν έως ότου βύθισαν το Σωκράτης.
Τα Θεδώλ και Θεοδώρα, δύο μικρά πετρελαιοφόρα αμύνθηκαν και τα δύο και έβαλαν σύμφωνα με τις αναφορές εναντίον των πολυάριθμων Στούκα με το μοναδικό αντιαεροπορικό που διέθεταν.
Ως φόρο τιμής παραθέτω γράμμα του Κωνσταντίνου Γεωργίου Γεωργάκη (κουρέας από τα Μέγαρα Αττικής) προς την οικογένεια Οικονομίδη (27.5.1941) όπου δηλώνει φίλος με τον Μιχάλη Οικονομίδη, ο οποίος απωλέσθη κατά τον βομβαρδισμό στα Αντίκυρα (το γράμμα το εμπιστεύτηκε στο Νίκο Καρατζά ο Γιώργος Οικονομίδης, εγγονός του πεσόντος) . Τα γραφόμενα στην επιστολή επιβεβαιώνονται και από τα Ημερολόγια πολέμου του Πολεμικού μας Ναυτικού τα οποία βρίσκονται στο Αρχείο της Υπηρεσίας Ιστορίας Ναυτικού στον Βοτανικό.
“Τώρα εξημέρωσε και η μοιραία μέρα, η Τρίτη του Πάσχα. Από το πρωί μέχρι την ώρα που μας βομβάρδισαν εγώ και ο μακαρίτης ο Μιχαλάκης ψαρεύαμε και ήμαστε πολύ ευχαριστημένοι που είχαμε πιάσει και ψάρια αρκετά. Ήρθε η ώρα όμως της καταστροφής μας 10 και 30 περίπου ώρα βλέπαμε 22 αεροπλάνα να εμφανίζονται. Τότε ο καπετάνιος φωνάζει να εγκαταλείψουμε το καράβι και να μπούμε σε βάρκες. Τώρα από το άλλο πλήρωμα 4 δεν πρόφτασαν τις βάρκες και μείναμε μέσα και οι δύο μας με τον μακαρίτη τον Μιχάλη. Μόλις άρχισαν να μας πυροβολούν τα αεροπλάνα οι τέσσερις άλλοι τους είδα να κολυμπούν στην θάλασσα. Τότε ο Μιχαλάκης σχίζει την τελαμώνα του και πέφτει στη θάλασσα και κολυμπούσε. Τότε έμεινα μόνος στο πολυβόλο και πρόλαβα και έριξα μόνο μια ταινία, αλλά δεν άργησε και μένα η σειρά μου. Μια δέσμη από τρεις βόμβες με απέσπασε από το πολυβόλο που ήταν στην πλώρη και βρέθηκα στο πρώτο αμπάρι, με τη δεύτερη δέσμη βρέθηκα κάτω από τη γέφυρα και με την τρίτη βρέθηκα στη θάλασσα με όλα τα ρούχα. Κοιτάζω δίπλα το Σωκράτη το είχανε βουλιάξει, το άλλο καιγότανε, μόνο το δικό μας ήταν αβούλιαχτο και του έριξαν 45 βόμβες καθώς μας είπαν οι χωρικοί που τις μετρούσανε. Τώρα αυτοί που βγήκανε με τις βάρκες μπήκαν στην παραλία σε μια σπηλίτσα. Εγώ ήμουν 100 μέτρα μέσα στη θάλασσα όταν ο μακαρίτης είχε πατήσει στην ξηρά. Αλλά έπεσε η τελευταία βόμβα απάνω στη σπηλιά και δίπλα του Μιχάλη και σκοτώνει τους 13 και αφήνει στον τόπο τον Μιχάλη. Θραύσμα οβίδας τον χτύπησε στο μέρος της καρδιάς και τον είχε αφήσει νεκρό.
Ήταν ο μόνος νεκρός που θάφτηκε σώος. Και τώρα σταματώ διότι θυμάμαι και τα δάκρυα δε με αφήνουν, δε μπορώ να διηγηθώ άλλα.
Και τώρα πρόσεχε.
Απεβίωσε στις 22 Απριλίου Τρίτη μέρα του Πάσχα ώρα 10 και 30 στα Αντίκηρα Λειβαδιάς. Αυτή είναι η ονομασία του χωριού. Δηλαδή βρίσκεται στον Κορινθιακό κόλπο κοντά στην Ιτέα.
Ετάφη σαν να ήταν στο σπίτι του ενώ άλλοι πνίγηκαν και άλλοι εχώθησαν.”
Σπηλιά Φωκιδας
Στις 22 Απριλίου του 1941 βομβαρδίστηκε και βυθίστηκε στην περιοχή Σπηλιά Φωκίδας το Ελληνικό επιβατικό πλοίο Μακεδονία. Η φωτό είναι από το αρχείο μου και αποκτήθηκε από το ebay. Την ταυτοποίηση την έκανα αναγνωρίζοντας την τοποθεσία απ’ όπου περνάω αρκετά συχνά. To πλοίο βυθίστηκε με ένα μόνο θύμα μιας και το πλήρωμα και οι επιβάτες του πλοίου βρίσκονταν στη στεριά
Αραχωβίτικα Αχαΐας
Μια ακόμα δύσκολη ταυτοποίηση είναι η παραπάνω εικονιζόμενη επίθεση σε καρέ από προπαγανδιστικό βίντεο… Η γνώση της περιοχής (μιας και είμαι κάτοικος Πατρών) και το προηγούμενο καρέ από το προπαγανδιστικό φίλμ των Γερμανών που έδειχνε ένα Junkers 87 Stuka να πετάει προς τα Δυτικά πάνω από τον Ισθμό με βοήθησαν στην ταυτοποίηση.
Πρόκειται για μια φορτηγίδα μήκους 30 περίπου μέτρων που βυθίστηκε τελικά στον κόλπο των Αραχωβιτίκων σε βάθος περίπου 26 μέτρων το δεύτερο δεκαήμερο του Απριλίου του 1941 και έχει γίνει τα τελευταία χρόνια δημοφιλές σημείο κατάδυσης για τους αυτοδύτες των Πατρών .Προσωπικά έχω καταδυθεί στη φορτηγίδα αρκετές φορές. Μέχρι και η φυκιάδα στο βυθό φαίνεται να ταιριάζει με τη δορυφορική απεικόνιση από το Google Earth
Το αμέσως επόμενο καρέ από το φιλμ είναι μια πιο κοντινή απεικόνιση του βομβαρδιζόμενου πλοίου όπου διακρίνεται καθαρά ότι πρόκειται για φορτηγίδα. Το πλοίο από το βομβαρδισμό αποκόπηκε από τα αγκυροβόλιά του και παρασύρθηκε προς το κέντρο του κόλπου. Η βόμβα που προκάλεσε τη βύθιση ερίφθη στην αριστερή πλευρά του πλοίου στο πλωριαίο αμπάρι όπως διαπιστώσαμε στην έρευνα πεδίου στο βυθό.
Γαλαξίδι
Στον όρμο Ροζίκι , στις 22/4/1941 Δυτικά του Γαλαξιδίου βρήκαν τα Γερμανικά Στούκας αγκυροβολημένο το επιβατικό “Πύλαρος”, ιδιοκτησίας Μαρκέτου. Οι φωτογραφίες δημοσιεύτηκαν στο Γερμανικό προπαγανδιστικό περιοδικό Der Adler . Στην πάνω φωτογραφία διακρίνονται οι βόμβες που ρίπτονται προς το πλοίο (βελάκια πάω και κάτω μέρος φωτό)
Η τοποθεσία έχει ταυτοποιηθεί από το Google Earth αλλά και από καταθέσεις αυτόπτων μαρτύρων….
Σαλαμίνα. Ο βομβαρδισμός στο Ναύσταθμο
Διακρίνεται το Βασιλεύς Γεώργιος σε πλωτή δεξαμενή όπου είχε καταλήξει για επισκευές. Στις 14 Απριλίου του 1941 και ενώ βρίσκονταν στο Σοφικό του Σαρωνικού σε διασπορά δέχθηκε σφοδρή αεροπορική επίθεση από τους Γερμανούς και έπαθε σοβαρές ζημιές. Ο Κυβερνήτης του πλοίου Αντ/ρχος Πύρρος Λάππας επιδεικνύοντας ιδιαίτερη τόλμη και αποφασιστικότητα κατάφερε τελικά με πολλές δυσκολίες, παρά τη κλίση που είχε πάρει το πλοίο και τον κίνδυνο που διέτρεχε να δεχτεί δεύτερη επίθεση, να το σώσει φέρνοντάς το αργά – αργά στον Ναύσταθμο Σαλαμίνας όπου και εισήλθε σε πλωτή δεξαμενή για ευρεία επισκευή. Λόγω όμως της Γερμανικής προέλασης και της αδυναμίας έγκαιρης επισκευής, προκειμένου αυτό να μη γίνει λεία πολέμου ο κυβερνήτης διέταξε τη ταχεία βύθιση της δεξαμενής μαζί με το πλοίο, που όμως δεν έγινε σε βαθμό ικανοποιητικό, λόγω αβαθών. (πληρ. Wikipedia)
Στην ίδια φωτογραφία διακρίνεται το παλιό θωρηκτό του στόλου μας Κιλκίς να δέχεται βομβα μπροστά από τη γέφυρα. Το πλοίο βυθίστηκε στο σημείο. Υπάρχουν πολλές φωτογραφίες από την επίθεση στο Ναύσταθμο και ακόμα περισσότερες μετά την επίθεση, αυτές που παραθέτω όμως είναι λιγότερο γνωστές και συμπληρώνουν την ιστορική έρευνα, φαίνεται πχ πως οι Γερμανοί μάλλον κατά λάθος δεν πέτυχαν την πλωτή δεξαμενή στην οποία επισκευαζόταν το Βασιλεύς Γεώργιος και δεν έγινε αυτό που ακούστηκε ότι δηλαδή δεν είχαν σκοπό να βυθίσουν το πλοίο αλλά στόχευαν να πέσει ατόφιο στα χέρια τους.
Σαλαμίνα (κανάλι)
Αντιπαραβολή φωτογραφιών που τραβήχτηκαν από τον πλοηγό βομβαρδιστικού Junkers 87 Stuka κατα τη διάρκεια της Γερμανικής εισβολής στην Ελλάδα (αρχείο Luce), με δορυφορική απεικόνιση από το Goodle maps. Μου πήρε δυο χρόνια αλλά τελικά κατέληξα ότι η περιοχή που απεικονίστηκαν οι παρακάτω σκηνές δράσης είναι το Κανάλι της Σαλαμίνας. Οι Γερμανοί κατά την εισβολή τράβηξαν πολλές φωτογραφίες προπαγάνδας εναντίον ναυτικών στόχων, κυρίως όμως ανυπεράσπιστων. Εδώ φαίνεται να βομβαρδίζονται δύο πλοία.
Σύμφωνα με τον Άρη Μπιλάλη τα πλοία που βομβαρδίζονται θα μπορούσαν να είναι το επιβατηγό ΣΟΦΙΑ της Ατμοπλοΐας Τόγια, το οποίο είχε βομβαρδιστεί στις 25.4.41 στον όρμο Άγιος Γεώργιος της Σαλαμίνας. Μια άλλη περίπτωση η 230 κόρων φορτηγίδα ΓΕΡΑΣΙΜΟΣ που βυθίστηκε στις 23.4.41 “παρά τη Φανερωμένη”.
Πάχη Μεγάρων
Στο λεύκωμα του 8ου Σώματος Αεροπορίας της Luftwaffe υπάρχουν φωτογραφίες από επιθέσεις σε πλοία στα Ελληνικά ύδατα. Φυσικά όλες οι τοποθεσίες δεν είναι επακριβώς προσδιορισμένες και πρέπει να γίνουν μελέτες και αντιπαραβολές εικόνων και αρχείων για να έχουμε ασφαλή συμπεράσματα.
Στις παρακάτω όμως τις φωτογραφίες η τοποθεσία είναι εύκολο να προσδιοριστεί. Πρόκειται για τις νησίδες Πάχη και Παχάκι κοντά στα Μέγαρα .Το μεγάλο σκάφος αριστερά που δέχεται πλήγμα σύμφωνα με τον Άρη Μπιλάλη θα μπορούσε να είναι το ΘΑΣΣΟΣ που βυθίστηκε στις 22.4. Κοντά στη ν.Παχάκι είχε βυθιστεί μια μεγάλη μπάριζα 50 μέτρων που κόπηκε στα δυο από τα πλήγματα. Θα μπορούσε να είναι και αυτή που καίγεται.
Η περαιτέρω έρευνα ανάμεσα σε πολλές αταυτοποίητες φωτογραφίες της Luftwaffe από την εισβολή στην Ελλάδα που είχα συγκεντρώσει στο αρχείο μου οδήγησε σε μια φωτό που δείχνει πολύ καθαρότερα τη στιγμή της επίθεσης οπου ξεχωρίζει ένα ατμόπλοιο που μάλλον είναι το Θάσσος.
Εύβοια, Χαλκίδα
Μια ομολογουμένως δύσκολη ταυτοποίηση από μια «ορφανή» φωτογραφία της Luftwaffe (αρχείο Βύρωνα Τεσαψίδη) είναι εδώ ο βομβαρδισμός του πλοίου ΜΕΜΑΣ κοντά στον πορθμό το Ευρίπου στη Χαλκίδα . Κλειδί για την ταυτοποίηση τα δύο μεγάλα κτίρια με λευκή στέγη στο δεξιό κάτω άκρο της φωτογραφίας.
Στις 16.4 1941 βυθίστηκαν στην περιοχή του πορθμού του Ευρίπου το πλοίο ΜΕΜΑΣ 4.331 τόνων, το Moscha L. Goulandris (5.199 Tn) και το Teti Nomicou (1.882 Tn)
Το ναυάγιο του πλοίου Μοσχα Γουλανδρή βυθισμένο κοντά στο Μεμάς (διακρίνεται η οροφή του ενός από τα 2 παρόμοια κτίρια με το σταυρό στην οροφή του νοσοκομείου Χαλκίδας. Μπορείτε να τα παρατηρήσετε και στην ακριβώς προηγούμενη φωτό στο κάτω δεξιά μέρος . Η φωτό είναι από το αρχείο του Βύρωνα Τεζαψίδη και αν κρίνουμε από τα χαρακτηριστικά πλαίσια που διακρίνονται στη φωτό έχει τραβηχτεί από το κουβούκλιο αεροσκάφους Junkers 88
Στις 20 Απριλίου ο άσσος της Luftwaffe Oberleutnant Matthias Schwegler με παρατηρητή τον Feldwebel Kräher εντόπισαν πίσω από τον κόλπο των Γιαλτρών και στην Βόρεια ακτή της Εύβοιας απέναντι από το Βαθύκοιλο, Ελληνικά πλοία αγκυροβολημένα σε ένα μικρό κόλπο προσπαθώντας να προστατευτούν από τους ανελέητους βομβαρδισμούς.
Σύμφωνα με τον ερευνητή Άρη Μπιλάλη που παρέθεσε την πιο τεκμηριωμένη εκδοχή σχετικά με τα 2 πλοία, «τα δυο πλοία που φαίνονται είναι το φορτηγό ΣΩΤΗΡΙΟΣ και το επιβατηγό ΑΕΤΟΣ. Το ΣΩΤΗΡΙΟΣ που δέχεται το πλήγμα στη φωτο, βυθίστηκε στις 20 Απριλίου 1941. Το ΑΕΤΟΣ αναφέρεται στον Ντούνη οτι βυθίστηκε στις 29 Απριλίου, ημερομηνία που πρέπει να είναι λάθος γιατί τότε είχε ήδη ολοκληρωθεί η κατάληψη της περιοχής από τους Γερμανούς»
Ο πιλότος Matthias Schwegler έμεινε στην ιστορία σαν ένας από τους καλύτερους πιλοτους βομβαρδιστικών στην ιστορία της Luftwaffe. Πήρε τον πρώτο Σταυρό των Ιπποτών. Πολέμησε στα μέτωπα της Αγγλίας, Βαλκανίων και Ρωσίας .Ήταν ο τρίτος σε βυθίσεις πλοίων στέλνοντας 127.000 τόνους συμμαχικών πλοίων στο βυθό. Ήταν όμως άτυχος γιατί σκοτώθηκε μόλις 3 εβδομάδες πριν το τέλος του πολέμου. Η φωτό του βομβαρδισμού είναι από το βιβλίο Junkers Ju 88 Kampfgeschwader on the Russian Front του John Weal
Η εκκένωση της Ελλάδας από τις συμμαχικές δυνάμεις
Ναύπλιο
Οι συνεχείς βομβαρδισμοί της Luftwaffe και η προέλαση των Γερμανικών στρατευμάτων οδήγησε σε μιά άτακτη φυγή παρά μια οργανωμένη επιχείρηση υποχώρησης όπως την ονόμασαν οι Βρετανοί (Operation Demon). Η προσπάθεια διαφυγής έγινε από τα λιμάνια του Πειραιά της Ραφήνας των Μεγάρων και του Ναυπλίου αλλά και από τα λιμάνια της Καλαμάτας και της Μονεμβασιάς στη Δυτική Ελλάδα. Τα λιμάνια αυτά έγιναν στόχος για τα αεροπλάνα της Luftwaffe με σκοπό να εγκλωβίσουν τον υποχωρούντα συμμαχικό στρατό στην Ελλάδα.
Κύθηρα
O φοιτητής φαρμακευτικής Henry Fremlin Squire κατετάγη εθελοντικά στη RAF και βρέθηκε στην Ελλάδα . Κατά τη διάρκεια της οπισθοχώρησης τράβηξε πολλές φωτογραφίες οι οποίες διασώθηκαν μιας και ο ίδιος ήταν τυχερός αφού έφτασε στην Αλεξάνδρεια έπειτα από αρκετές περιπέτειες. Κατά τη διάρκεια της παραμονής του για μια μέρα στο Καψάλι των Κυθήρων κατέγραψε με τη φωτογραφική του μηχανή την επίθεση της Luftwaffe πιθανώς στο φορτηγό πλοίο Astir που βυθίστηκε εκεί στις 27 Απριλίου 1941 και σε ένα ρυμουλκό που φαίνεται να αποφεύγει την επίθεση.
Ο Henry Fremlin Squire είχε την ψυχραιμία να καταγράψει τη στιγμή της επίθεσης στο Καψάλι , μια βόμβα φαίνεται να σκάει κοντά σε ένα Ελληνικό ρυμουλκό που από εκτίμηση του Άρη Μπιλάλη θα μπορούσε να είναι το ρυμουλκό Ευαγγελίστρια που τελικά κατέφτασε στη Σούδα και βυθίστηκε σε βομβαρδισμό εκεί… R D Clark 211 Squadron RAF www.211squadron.org
Η επόμενη μέρα. Το εμπορικό βυθίζεται ενώ το ρυμουλκό έχει προσαράξει στα αβαθή του Καψαλίου. R D Clark 211 Squadron RAF www.211squadron.org
