Του Χρήστου Αμπατζή
Ο Πρώτος Παγκόσμιος Πόλεμος υπήρξε μια καταστροφική και εφιαλτική αναμέτρηση για την υφήλιο. Ωστόσο, μέσα στο σκοτάδι των αιματηρών συγκρούσεων έλαμψαν και εξακολουθούν να λάμπουν ορισμένα ιδιαίτερα παραδείγματα θάρρους, ευφυίας, ήθους και εντιμότητας. Μία εξ αυτών των χαρακτηριστικών περιπτώσεων είναι κι αυτή του γερμανικού καταδρομικού SMS Emden και του κυβερνήτη του, Karl von Müller.
Ένα Εισαγωγικό Πρελούδιο
Ο Karl Friedrich Max von Müller γεννήθηκε στο Αννόβερο στις 16 Ιουνίου 1873 όπου και ξεκίνησε τα μαθητικά του χρόνια, ολοκληρώνοντάς τα στο Κίελο. Γιος στρατιωτικού, ο νεαρός αριστοκράτης επέλεξε να ακολουθήσει τα βήματα του πατέρα του εισαγόμενος στην Πρωσική Στρατιωτική Ακαδημία του Plon αλλά το 1891 μεταπήδησε στο Αυτοκρατορικό Γερμανικό Ναυτικό. Χάρει στις ιδιαίτερες επιδόσεις του κατάφερε να ανέλθει γρήγορα στην κλίμακα της ιεραρχίας προαγόμενος στο βαθμό του Πλωτάρχη το 1908. Πέντε χρόνια αργότερα, το 1913, ανέλαβε κυβερνήτης του Emden, του πλοίου με το οποίο έμελλε να γράψει το όνομά του στην ιστορία.
Γνωστό ως ο «Κύκνος της Ανατολής», το SMS Emden ήταν ένα ελαφρύ γερμανικό καταδρομικό κλάσης Δρέσδης. Το πλοίο είχε ενταχθεί στην υπηρεσία του Αυτοκρατορικού Γερμανικού Ναυτικού το 1909 και ήταν ένα πραγματικό κόσμημα για τα δεδομένα της εποχής του. Με μήκος 118,26 μέτρων και εκτόπισμα 4.200 τόνων μπορούσε να αναπτύξει μέγιστη ταχύτητα 23,5 κόμβων. Είχε αυτονομία 1.200 ναυτικών μιλίων στη μέγιστη ταχύτητά του (πάνω από 50 ώρες) ή 3.763 ναυτικών μιλίων με ταχύτητα 12 κόμβων (πάνω από 13 ημέρες). Ο οπλισμός του αποτελείτο από 10 πυροβόλα SK L/40 των 105 χιλ., 8 δευτερεύοντα πυροβόλα SK L/55 των 52 χιλ. και 2 τορπιλοσωλήνες των 450 χιλ.. Το καταδρομικό υπαγόταν οργανικά στη γερμανική μοίρα Ανατολικής Ασίας, υπό τον Αντιναύαρχο von Spee από κοινού με το ελαφρύ καταδρομικό SMS Nurnberg και τα βαρέα καταδρομικά SMS Scharnhorst και SMS Gneisenau.
Τον Ιούλιο του 1914, ήταν το μόνο πλοίο της μοίρας που βρισκόταν αγκυροβολημένο στη γερμανική αποικία του Qingdao στην Κίνα. Διαισθανόμενος την καταιγίδα που πλησίαζε, ο Müller προετοίμασε το Emden για την ανάληψη στρατιωτικής δράσης στη θάλασσα καθώς φοβόταν ενδεχόμενο αποκλεισμό του στο λιμάνι. Στις 3 Αυγούστου, ο Γερμανός κυβερνήτης πληροφορήθηκε μέσω ασυρμάτου την κήρυξη πολέμου μεταξύ Ρωσίας και Γερμανίας, τη γαλλική κινητοποίηση αλλά και την πιθανή έως αναμενόμενη εμπλοκή και της Αγγλίας στον αντίπαλο συνασπισμό. Θέλοντας να ανυψώσει το ηθικό των ανδρών του, ο Müller τους συγκέντρωσε και εκφώνησε λόγο καταλήγοντας: «Θα αποδειχθούμε αντάξιοι των προγόνων μας…και θα αντισταθούμε μέχρις εσχάτων – ακόμα κι αν ολόκληρος ο κόσμος μας αντιτάσσεται.».
Πρώτη κίνηση του Emden ήταν να πλεύσει στα στενά της Tsushima αναζητώντας το ρωσικό καταδρομικό Askold το οποίο και επεδίωκε να αιχμαλωτίσει. Αντ’ αυτού, συνάντησε το βοηθητικό καταδρομικό Ryazan που ακόμα δεν είχε εξοπλιστεί με τα πυροβόλα του και τα αναγκαία πυρομαχικά, το οποίο και αιχμαλώτισε. Καθ’ οδόν επιστρέφοντας στο Qingdao, ο Müller ενημερώθηκε από τον ασύρματο ότι ο φόβος του είχε γίνει πραγματικότητα καθώς η Αγγλία είχε εισέλθει στον πόλεμο στο πλευρό της Ρωσίας. Αφού παρέδωσε το αιχμαλωτισθέν πλοίο, στις 6 Αυγούστου, ο Γερμανός κυβερνήτης διατάχθηκε να πλεύσει νοτιο-ανατολικά προκειμένου να ενωθεί το συντομότερο δυνατόν με τη μοίρα του Αντιναυάρχου von Spee στις Μαριάνες Νήσους, συνοδευόμενος από το πλοίο ανθράκευσης Marcomannia.
Ο Αντιναύαρχος σχεδίαζε να εγκαταλείψει τον Ειρηνικό, ένα δευτερεύον και μικρής σημασίας θέατρο επιχειρήσεων και να κατευθυνθεί στη Γερμανία περιπλέοντας τη Λατινική Αμερική. Ωστόσο, ο Müller κατάφερε να πείσει τον προϊστάμενό του να επιτρέψει την απόσπαση του Emden και την παραμονή του στην περιοχή με στόχο την παρενόχληση του θαλάσσιου εμπορίου του αντιπάλου στον Ινδικό Ωκεανό. Η πρόταση αυτή, έγινε δεκτή από τον Spee στις 13 Αυγούστου.
Ένας Θρύλος Γεννιέται
Έχοντας αποσπαστεί από τη Μοίρα Ανατολικής Ασίας και αποφασισμένος να διαφύγει του εντοπισμού, ο Müller έπλευσε νοτιο-δυτικά μέσα από τις Ολλανδικές Ανατολικές Ινδίες όπου και σταμάτησε για ανθράκευση. Ωστόσο, το ολλανδικό πολεμικό Tromp πληροφόρησε το γερμανικό καταδρομικό πως θα έπρεπε να εγκαταλείψει την περιοχή καθώς η ουδέτερη Ολλανδία δεν επιθυμούσε να συνδράμει τα γερμανικά πλοία φοβούμενη πως κάτι τέτοιο θα μπορούσε να ερμηνευθεί ως κίνηση μεροληψίας γεγονός που αφενός διακινδύνευε το καθεστώς ουδετερότητάς της και αφετέρου ελλόχευε τον κίνδυνο ιαπωνικής επίθεσης. Η αποστέρηση των ολλανδικών λιμένων προς ανεφοδιασμό και επισκευή ήταν κάτι που απογοήτευσε και εκνεύρισε τον Γερμανό κυβερνήτη, καθώς αύξανε το επίπεδο δυσκολίας της αποστολής του, αλλά δεν τον πτόησε. Εισερχόμενος στον Κόλπο της Βεγγάλης και προκειμένου να αυξήσει τις πιθανότητες αιφνιδιασμού, ο Müller διέταξε το πλήρωμα να κατασκευάσει ένα ψεύτικο τέταρτο φουγάρο από ξύλο και καραβόπανο προκειμένου να δώσει στο πλοίο του την εικόνα ενός βρετανικού καταδρομικού, κίνηση που έμελλε να αποδειχθεί εξαιρετική.
Αν και πικραμένος από τη στάση των Ολλανδών, η Τύχη σύντομα χαμογέλασε στο Emden όταν στις 9 Σεπτεμβρίου, στα ανοιχτά της Σρι Λάνκα εντόπισε το ελληνικό εμπορικό πλοίο Ποντοπόρος, τα αμπάρια του οποίου ήταν γεμάτα με 7.500 τόνους άνθρακα, οι 6.500 εκ των οποίων προορίζονταν για τις βρετανικές δυνάμεις στην περιοχή. Αν και οι Συμβάσεις της Χάγης του απαγόρευαν να επιτάξει ένα ουδέτερο σκάφος, ο Müller προτίμησε να μισθώσει το ελληνικό σκάφος καταφέρνοντας έτσι να επιλύσει το ζήτημα των καυσίμων του, τουλάχιστον προς το παρόν.
Στο διάστημα των επόμενων ημερών, το ψεύτικο τέταρτο φουγάρο άρχισε να εκπληρώνει τον σκοπό του καθώς πέντε βρετανικά πλοία εξέλαβαν το γερμανικό καταδρομικό για φίλιο σκάφος, πέφτοντας στα χέρια του. Επρόκειτο για τα εμπορικά Indus, Lovat, Kabinga, Killin και Diplomat τα πρώτα θύματα του Emden. Καθ’ όλη τη διάρκεια των επιχειρήσεων, ο Müller εξέδωσε αυστηρές διαταγές ότι τα πληρώματα των εχθρικών πλοίων θα μεταφέρονταν με ασφάλεια επί του καταδρομικού πριν τη βύθισή τους ενώ ο ίδιος τέλεσε την ταφή των Βρετανών πεσόντων στη θάλασσα αποδίδοντας πλήρεις στρατιωτικές τιμές. Ο Γερμανός κυβερνήτης διαβεβαίωσε τους αιχμαλώτους ότι η προσωπική τους τιμή θα διασφαλιζόταν ενώ οι ίδιοι θα αντιμετωπίζονταν με ευγένεια και σεβασμό από το γερμανικό πλήρωμα έως ότου αποβιβάζονταν σε ουδέτερο λιμάνι ή μεταφέρονταν σε πλοία μη εμπόλεμων κρατών.
Στις 13 Σεπτεμβρίου, μερικά μίλια νότια της Καλκούτα, ο γερμανικός στολίσκος εντόπισε το ιταλικό εμπορικό Loredano το οποίο και σταμάτησε. Ο Müller πρότεινε στον Ιταλό κυβερνήτη να τον πληρώσει προκειμένου να μεταφέρει τους αιχμάλωτους Βρετανούς στο πλησιέστερο λιμάνι καθώς ήθελε να βυθίσει το Kabinga, πρόταση που ο τελευταίος απέρριψε. Σεβόμενος την μέχρι τότε ουδετερότητα της Ιταλίας, ο Γερμανός κυβερνήτης επέτρεψε στο Loredano να συνεχίσει το ταξίδι του. Μόλις όμως έφτασε στην Καλκούτα, ο Ιταλός φάνηκε να ξεχνά την ουδετερότητα και έσπευσε να αναφέρει την παρουσία του Emden στις βρετανικές αρχές. Την επόμενη μέρα, ένα ακόμα θύμα, το βρετανικό εμπορικό Trabbach είχε έρθει να προστεθεί στον κατάλογο των γερμανικών επιτυχιών. Πλέον, ο Müller έπρεπε να βρει μια λύση στο ζήτημα των αιχμαλώτων που είχε. Ως εκ τούτου, αποφάσισε να τους επιτρέψει να πλεύσουν πίσω στην Καλκούτα επί του Kabinga απελευθερώνοντάς τους και επιδεικνύοντας για άλλη μια φορά τον ευγενή του χαρακτήρα. Μάλιστα, καθώς τα πλοία αποχωρίζονταν το ένα το άλλο, οι Βρετανοί αποχαιρέτισαν το Emden με τρεις ζητωκραυγές σε ένδειξη ευχαρίστησης και σεβασμού. Τελευταία επιτυχία στην ευρύτερη περιοχή υπήρξε το βρετανικό εμπορικό Clan Mathieson.
Εκτός από το φορτίο υπήρχε και κάτι εξίσου πολύτιμο πάνω στα πλοία που κυρίευαν οι Γερμανοί. Διάφορες εφημερίδες που αποτελούσαν πολύτιμη πηγή πληροφοριών. Από αντίστοιχες εφημερίδες που βρήκαν επί του Clan Mathieson, οι Γερμανοί ενημερώθηκαν ότι το Βρετανικό Ναυαρχείο είχε αποφασίσει να διακόψει το εμπόριο στον Κόλπο της Βεγγάλης καθώς είχε λάβει πληροφορίες για την παρουσία του Emden από τον κυβερνήτη του Loredano. Επιπλέον, τρία καταδρομικά, από κοινού με διάφορα βοηθητικά σκάφη, είχαν διαταχθεί να αποπλεύσουν από τη Σιγκαπούρη και να σπεύσουν στην περιοχή προκειμένου να αντιμετωπίσουν τη γερμανική απειλή. Αντιλαμβανόμενος το μέγεθος του κινδύνου, ο Γερμανός κυβερνήτης προέβη στις ακόλουθες ενέργειες. Αρχικά, στις 16 Σεπτεμβρίου αποδέσμευσε το Ποντοπόρος από τον στολίσκο του, με διαταγές να συναντηθεί εκ νέου σε μεταγενέστερο στάδιο μαζί του. Τρεις μέρες αργότερα, το Emden και το Marcomannia κατευθύνθηκαν δυτικά καθώς ο Müller ήταν σίγουρος πως τα αντίπαλα πολεμικά θα περιπολούσαν την είσοδο του Κόλπου της Βεγγάλης από τη Μαλαισία μέχρι και το Σιάμ.
Προς Νέα Κατορθώματα
Με τους Βρετανούς να έχουν αποκλείσει τη μια οδό διαφυγής του, ο Müller εξέταζε τις εναλλακτικές του. Το θαλάσσιο εμπόριο είχε διακοπεί και πλέον η παραμονή του στον Κόλπο της Βεγγάλης κρινόταν άσκοπη. Ή τουλάχιστον, έτσι φαινόταν. Ένα από τα μέλη του πληρώματος του Emden που κατά το παρελθόν εργαζόταν στο Madras, ενημέρωσε τον κυβερνήτη του ότι στο λιμάνι βρίσκονταν αρκετές δεξαμενές πετρελαίου των Βρετανών. Αν και το εγχείρημα της προσβολής ενός τόσο καλά φυλαγμένου στόχου μέσα σε ένα οχυρωμένο λιμάνι ήταν ιδιαίτερα δύσκολο, αν όχι αδύνατο, ο Müller αποφάσισε να ρισκάρει.
Εκμεταλλευόμενος το γεγονός ότι το πλοίο του έμοιαζε με βρετανικό πολεμικό, ο Γερμανός κυβερνήτης εισήλθε αργά μέσα στο κατάφωτο λιμάνι του Madras. Εκεί, σταμάτησε λίγο στην είσοδο και άναψε τους προβολείς του προκειμένου να εντοπίσει τον πολυπόθητο στόχο του και μόλις αυτό έγινε, ξέσπασε το απρόβλεπτο. Τα πυροβόλα του καταδρομικού άρχισαν να βρυχώνται εξαπολύοντας δύο ομοβροντίες προς εκτίμηση της απόστασης, με όλα τα βλήματα της τρίτης να βρίσκουν στόχο προκαλώντας την ανάφλεξη και καταστροφή περίπου 500.000 γαλονιών πετρελαίου. Πριν καλά καλά προλάβουν οι Βρετανοί να αντιδράσουν, το Emden ανέπτυξε την μέγιστη ταχύτητά του και άρχισε να εξέρχεται από το λιμάνι κάτω από τα άστοχα πυρά των παράκτιων πυροβολείων. Κατά τραγική ειρωνεία, 12 μόλις ώρες πριν την επίθεση στο Madras, το Βρετανικό Ναυαρχείο είχε ανακηρύξει τον Κόλπο της Βεγγάλης ασφαλή για τη ναυσιπλοΐα καθώς δεν είχε εντοπιστεί πουθενά το γερμανικό καταδρομικό.
Με τις φλόγες από το καμένο πετρέλαιο να φωτίζουν τον νυχτερινό ουρανό, ο Müller αποφάσισε να κατευθυνθεί νότια προς ένα νέο φιλόδοξο στόχο, το θαλάσσιο εμπόριο στην περιοχή μεταξύ Σρι Λάνκα και Μαλδίβων. Μέσα σε μόλις τρεις μέρες (25 – 27 Σεπτεμβρίου), άλλα έξι βρετανικά εμπορικά, τα King Lud, Gryfevale, Tymeric, Foyle, Buresk και Ribera ήρθαν να προστεθούν στον κατάλογο των επιτυχιών του Emden. Την 1η Οκτωβρίου, προκειμένου να αποπροσανατολίσει τους διώκτες του, ο Müller διέταξε το Marcomannia να αποσπαστεί και να συναντηθεί μαζί του εκ νέου σε μελλοντικό στάδιο ενώ ο ίδιος με το Emden και το κυριευθέν Buresk έπλευσε νότια προκειμένου να κρυφτεί στις αχανείς εκτάσεις του Ινδικού Ωκεανού.
Στις 10 Οκτωβρίου, εκτιμώντας ότι πλέον μπορούσε να αρχίσει εκ νέου τις επιχειρήσεις, το Emden εμφανίστηκε στα ανοιχτά του Diego Garcia, μιας βρετανικής κτήσης που ακόμα δεν είχε ενημερωθεί για την κήρυξη του Μεγάλου Πολέμου. Σε μια νέα κίνηση ιπποτισμού, ο Γερμανός κυβερνήτης διέταξε τους μηχανικούς του να επισκευάσουν τη μηχανότρατα των κατοίκων της περιοχής προτού συνεχίσει κανονικά την πορεία του και εξακολουθώντας να αποφεύγει τα βρετανικά καταδρομικά ξεκίνησε την δεύτερη επιδρομή του δυτικά της Σρι Λάνκα.
Στο διάστημα 15 – 18 Οκτωβρίου, το γερμανικό πολεμικό σημείωσε νέες επιτυχίες καθώς βύθισε τα Troilus, Chilkana, Clan Grant, Ponrabbel, και Benmohr ενώ αιχμαλώτισε τα Exford και Saint Egbert. Μάλιστα, το Troilus έμελλε να αποτελέσει και τη μεγαλύτερη επιτυχία του Emden καθώς η αξία του πλοίου και του φορτίου του ανέρχονταν στο αστρονομικό για την εποχή ποσό του ενός εκατομμυρίου λιρών Αγγλίας!
Μια Τολμηρή Επιδρομή
Έχοντας ολοκληρώσει με επιτυχία το έργο του στην περιοχή, ο Müller αποφάσισε να κατευθυνθεί ανατολικά και να πλήξει το λιμάνι του Penang στη Μαλαισία καθώς όπως είχε πληροφορηθεί από εφημερίδες που είχαν περιέλθει στην κατοχή του εκεί είχαν κυριευθεί γερμανικά εμπορικά πλοία. Επιπλέον, διέταξε το Buresk να τον περιμένει σε προκαθορισμένο σημείο συνάντησης καθώς το πλοίο μπορούσε να αναπτύξει ταχύτητα μόλις 10 κόμβων επιβραδύνοντας σημαντικά το ευέλικτο γερμανικό καταδρομικό. Στις 27 Οκτωβρίου, το πολεμικό βρισκόταν κοντά στο στόχο του αλλά ο Γερμανός κυβερνήτης αποφάσισε να εμπλακεί νωρίς το επόμενο πρωί θεωρώντας πως έτσι θα επιτύγχανε καλύτερο αιφνιδιασμό.
Τα χαράματα της 28ης Οκτωβρίου, το Emden ξεκίνησε να εισέρχεται ήρεμα στο λιμάνι. Καθώς πλησίαζε, οι οπτήρες του κατάφεραν να εντοπίσουν αρκετά αγκυροβολημένα πλοία. Αμέσως, ο Müller διέταξε να υψωθεί η γερμανική σημαία και έστρεψε την προσοχή του προς το πλησιέστερό του πλοίο, το ρωσικό καταδρομικό Zhemchuk εκτοξεύοντας μια τορπίλη. Ωστόσο, το Zhemchuk δεν ήταν έτοιμο να εμπλακεί σε μάχη καθώς είχε μόλις επιστρέψει από περιπολία και ο κυβερνήτης του ήταν στη στεριά επισκεπτόμενος την ερωμένη του. Και σαν να μην έφτανε αυτό, είχε πάρει μαζί του και τα κλειδιά της αποθήκης πυρομαχικών του πλοίου αφήνοντάς το κυριολεκτικά απροστάτευτο απέναντι σε μια πιθανή απειλή καθώς υπήρχαν μόλις 12 διαθέσιμες οβίδες έτοιμες για χρήση! Την ίδια ώρα, το πλήρωμα διασκέδαζε καταναλώνοντας άφθονο αλκοόλ στο εσωτερικό του πολεμικού χωρίς να έχουν ληφθεί στοιχειώδη μέτρα ασφαλείας όπως η τοποθέτηση σκοπών και παρατηρητών. Η μικρή αυτή γιορτή όμως, επρόκειτο να διακοπεί βίαια από την έκρηξη της τορπίλης στην αριστερή πλευρά του σκάφους με αποτέλεσμα αυτό να πάρει κλίση. Εν τω μεταξύ, το Emden είχε μειώσει την απόσταση και περνώντας δίπλα από την δεξιά πλευρά του Zhemchuk, εκτόξευσε και δεύτερη τορπίλη ενώ έβαλε σύντομα και με τα πυροβόλα του. Μέσα σε μερικά λεπτά όλα τα βλήματα βρήκαν στόχο ενώ η τορπίλη έπληξε την πρωραία αποθήκη πυρομαχικών με καταστροφικά αποτελέσματα καθώς το καταδρομικό κυριολεκτικά κόπηκε στη μέση και βυθίστηκε με φρικτές απώλειες.
Τα ευρισκόμενα στο λιμάνι πλοία ακόμα δεν μπορούσαν να συνέλθουν από το σοκ της αιφνιδιαστικής επίθεσης αλλά και τη βύθιση του ρωσικού καταδρομικού. Δύο γαλλικά πολεμικά, το παλαιό καταδρομικό D’ Iberville και το αντιτορπιλικό Fronde αν και αγκυροβολημένα στην δυτική πλευρά του λιμανιού αποφάσισαν να αναλάβουν δράση βάλλοντας συγκεντρωτικά και γρήγορα κατά του γερμανικού πολεμικού. Ωστόσο, τα πυρά τους υπήρξαν όχι μόνο ασυντόνιστα αλλά και τελείως άστοχα. Μάλιστα, τα βλήματα του D’ Iberville πέρασαν άκακα πάνω από το Emden και έπληξαν ένα εμπορικό σκάφος που ναυλοχούσε στο ανατολικό σημείο του λιμανιού.
Έχοντας βυθίσει τη μεγαλύτερη απειλή, μην εντοπίζοντας κάποιον ευκαιριακό στόχο και θεωρώντας τα γαλλικά πολεμικά ως ανάξια προσοχής καθώς η βύθισή τους θα ισοδυναμούσε με σπατάλη πολύτιμων πυρομαχικών, ο Müller αποφάσισε πως είχε έρθει η στιγμή να αποχωρήσει. Ως εκ τούτου, διέταξε αναστροφή και κατευθύνθηκε πάσει δυνάμει προς την έξοδο του λιμανιού. Εκεί όμως, συνάντησε το βρετανικό εμπορικό σκάφος Glenturret κατάφορτο με πυρίτιδα και λοιπά πυρομαχικά. Αν και αγνοούσε το φορτίο του, ο Γερμανός κυβερνήτης αποφάσισε να πάρει ένα μικρό ρίσκο και να το αναχαιτίσει. Πριν προλάβουν όμως οι Γερμανοί να προβούν στην προβλεπόμενη νηοψία, το γαλλικό αντιτορπιλικό Mousquet έκανε την εμφάνισή του στον ορίζοντα επιστρέφοντας από περιπολία.
Αμέσως, διατάχθηκε απεμπλοκή προκειμένου να αντιμετωπιστεί ο νέος κίνδυνος. Αν και το κλάσης Arquebuse γαλλικό αντιτορπιλικό δεν αποτελούσε ουσιαστική απειλή για το Emden, ο Müller δεν ήταν διατεθειμένος να το ρισκάρει. Τα γερμανικά πυροβόλα άνοιξαν πυρ καταφέρνοντας καίρια πλήγματα στο εχθρικό σκάφος που άρχισε να βυθίζεται. Την ίδια στιγμή, το Glenturret εκμεταλλευόμενο τη σύγχυση έσπευσε να εισέλθει στην ασφάλεια του λιμανιού. Βλέποντας το θήραμά του να διαφεύγει, ο Γερμανός κυβερνήτης διέταξε την περισυλλογή Γάλλων ναυαγών από το Mousquet και έπειτα έπλευσε ολοταχώς προς την ανοιχτή θάλασσα.
Η τολμηρή αυτή επιδρομή αποτέλεσε τη σταγόνα που ξεχείλισε το ποτήρι για τους συμμάχους που αποφάσισαν να δεσμεύσουν 16 πολεμικά στο κυνήγι και τη βύθιση του γερμανικού καταδρομικού. Πλην όμως, παρά τις προσπάθειές τους, το Emden παρέμενε εξαφανισμένο.
Το Ηρωικό Τέλος
Έχοντας καταφέρει να ξεφύγει από τους διώκτες του για μια ακόμα φορά, ο Müller αποφάσισε να κατευθυνθεί νότια με σκοπό να καταστρέψει έναν σημαντικό βρετανικό σταθμό ασυρμάτου στις Νήσους Coco.
Νωρίς το πρωί της 9ης Νοεμβρίου, το Emden αγκυροβόλησε στα ανοιχτά της μικρής νήσου Direction όπου βρισκόταν και ο βρετανικός σταθμός αποβιβάζοντας ένα άγημα 47 ανδρών με στόχο την κατάληψη και καταστροφή του. Παράλληλα, έστειλε σήμα στο Buresk να σπεύσει για ανθράκευση. Ωστόσο, οι Γερμανοί δεν κατάφεραν να μπλοκάρουν τις βρετανικές αναμεταδόσεις και λίγο πριν την κατάληψη του σταθμού, ένας ψύχραιμος Βρετανός ασυρματιστής ξεκίνησε να στέλνει το ακόλουθο σήμα: «SOS! Το Emden είναι εδώ!». Για κακή τύχη των Γερμανών, στην περιοχή βρισκόταν η συμμαχική νηοπομπή που μετέφερε τις δυνάμεις των ANZAC στην Αίγυπτο και η οποία έλαβε την αναμετάδοση και διέταξε το HMAS Sydney να πλεύσει στο σημείο για να ελέγξει το τί ακριβώς συνέβαινε.
Αρχικά, οι οπτήρες του Emden εξέλαβαν το αυστραλιανό πολεμικό για το Buresk, ωστόσο σύντομα αντελήφθησαν το λάθος τους και σήμαναν συναγερμό. Έχοντας για πρώτη φορά αιφνιδιαστεί, ο Müller ανακάλεσε το άγημα αλλά συνειδητοποιώντας τον κίνδυνο που αντιμετώπιζε διέταξε άμεση αναχώρηση. Οι άνδρες του αγήματος μπορούσαν μόνο να παρακολουθούν από τη στεριά την αναμέτρηση που σε λίγο θα ξεκινούσε. Εκτιμώντας ορθά ότι ο αγώνας ήταν άνισος, ο Γερμανός κυβερνήτης αποφάσισε να στηριχθεί στην ταχύτητα και ταχυβολία του πλοίου του. Τα πυροβόλα το γερμανικού καταδρομικού έβαλαν ακατάπαυστα επιχειρώντας να κάμψουν τον αντίπαλο κάτω από ένα διαρκές μπαράζ οβίδων.
Οι πρώτες δύο ομοβροντίες των Γερμανών υπήρξαν αρχικά άστοχες. Δέκα λεπτά αργότερα όμως, και σε απόσταση 10 χιλιομέτρων, η τρίτη ομοβροντία κατάφερε να πλήξει καίρια το Sydney αχρηστεύοντας τον μετρητή απόστασής του. Έχοντας πλέον υπολογίσει σωστά την απόσταση, οι πυροβολητές του Emden ξεδίπλωσαν όλο τους το ταλέντο καταφέρνοντας να σημειώσουν πρόσθετα πλήγματα, θέτοντας εκτός μάχης ένα από τα πυροβόλα του αυστραλιανού πολεμικού και προκαλώντας φωτιά. Παρά τις επιτυχίες, ο Müller αντιλαμβανόταν ότι οι βολές του προκαλούσαν μόνο επιφανειακές ζημιές στο βαρύτατα θωρακισμένο εχθρικό καταδρομικό που πλέον είχε αρχίσει να ανταποδίδει τα πυρά. Μοναδική λύση ήταν να μειώσει την απόσταση και να το πλήξει με τορπίλες.
Έχοντας συνέλθει από τον αρχικό αιφνιδιασμό και καταφέρνοντας να υπολογίσουν σωστά την απόσταση, οι πυροβολητές του Sydney άρχισαν να βάλουν πιο στοχευμένα και τα αποτελέσματα δεν άργησαν να φανούν. Μέσα σε λίγα λεπτά το Emden είχε βληθεί επανειλημμένα χάνοντας την κεραία του ασυρμάτου του αλλά και ένα από τα πρωραία πυροβόλα του. Παράλληλα, ο κυβερνήτης του αυστραλιανού καταδρομικού, εκτιμώντας ορθά τις προθέσεις του Γερμανού ομολόγου του, διέταξε την αύξηση της απόστασης μεταξύ των δύο πλοίων ενώ συνέχισε να βάλει κατά του αντιπάλου του εκμεταλλευόμενος στο έπακρο το ανώτερο πυροβολικό του. Σύντομα, σημειώθηκαν νέα πλήγματα αχρηστεύοντας τα ηλεκτρικά συστήματα και το πηδάλιο του Emden, καταστρέφοντας το μπροστινό του φουγάρο και προκαλώντας φωτιά. Είχε φτάσει πλέον το τέλος.
Έχοντας απωλέσει τον έλεγχο του πλοίου, το οποίο είχε μετατραπεί σε παρανάλωμα του πυρός και με το 1/3 του πληρώματος να έχει φονευθεί ή τραυματιστεί, ο Πλοίαρχος Müller συνειδητοποίησε πως η μάχη είχε κριθεί. Θέλοντας να σώσει όσους περισσότερους από τους άνδρες του μπορούσε, διέταξε την προσάραξη του καταδρομικού σε ένα κοντινό νησί, την υποστολή της γερμανικής και την ύψωση λευκής σημαίας. Ήταν το τέλος της καριέρας του Emden και του γενναίου του πληρώματος.
Απολογισμός
Μέσα σε ένα διάστημα μόλις δύο μηνών, το SMS Emden κατάφερε να αναδειχθεί σε φόβο και τρόμο των συμμάχων. Στο σύντομο ενεργητικό του, το καταδρομικό σημείωσε δύο επιτυχείς επιδρομές σε εχθρικά λιμάνια ενώ ακόμα κατάφερε να αιχμαλωτίσει ή/και να βυθίσει 23 πλοία συνολικής αξίας 3.650.000 λιρών Αγγλίας! Εκτός αυτού, κατάφερε να καθηλώσει πάνω από 20 συμμαχικά πολεμικά τα οποία επιδόθηκαν σε ένα άκαρπο κυνήγι για το γερμανικό πολεμικό. Εκτιμάται ότι η δράση του Emden οδήγησε στην μείωση του βρετανικού θαλάσσιου εμπορίου στην περιοχή κατά περίπου 60%! Ήταν τέτοιος ο αντίκτυπός του, που όταν τελικά βυθίστηκε, ο ίδιος ο Winston Churchill, τότε Πρώτος Λόρδος του Ναυαρχείου, έστειλε προσωπικά σήμα στο HMAS Sydney: «Τα θερμά μου συγχαρητήρια στη λαμπρή είσοδο του αυστραλιανού ναυτικού στον πόλεμο και στην καθοριστική συνεισφορά του στον συμμαχικό σκοπό και στο ειρηνικό εμπόριο λόγω της καταστροφής του Emden.».
Όσο για τον Πλοίαρχο Müller, τα πράγματα ήταν λίγο διαφορετικά. Ο ίδιος και οι άνδρες του συνελήφθησαν αιχμάλωτοι και επαναπατρίστηκαν με το τέλος του Μεγάλου Πολέμου. Σε όλα τα μέλη του πληρώματος επετράπη να προσθέσουν τη λέξη Emden στο επώνυμό τους, μια διάκριση που μπορούσαν να κληροδοτήσουν στους απογόνους τους. Ο Γερμανός αξιωματικός έγινε δεκτός με τιμές ήρωα και του απονεμήθηκαν οι ανώτατες στρατιωτικές διακρίσεις της Αυτοκρατορικής Γερμανίας, ο Σιδηρούς Σταυρός Α’ Τάξης και το Pour le Merit. Η ευγενική του στάση απέναντι σε φίλους και εχθρούς αλλά και η επιμονή του στη διασφάλιση της ζωής και ασφάλειας των πληρωμάτων των πλοίων που αιχμαλώτιζε έλαβαν διαστάσεις θρύλου. Για την τιμιότητα και τον ιπποτισμό του έμεινε γνωστός με το ψευδώνυμο «Κύριος του Πολέμου». Μετά τη συνταξιοδότησή του αποσύρθηκε σε μια ήρεμη οικογενειακή ζωή στο Blakenberg μέχρι το θάνατό του το 1923. Ποτέ του δεν συνέγραψε απομνημονεύματα και απέρριψε όλες τις προσκλήσεις για συνεντεύξεις και ομιλίες σχετικά με τα πολεμικά του κατορθώματα. Όταν ρωτήθηκε γιατί, απάντησε αφοπλιστικά: «Γιατί αν το κάνω, δεν θα μπορέσω ποτέ να ξεφύγω από την αίσθηση ότι έβγαζα χρήματα από το αίμα των συντρόφων μου.».
Πηγές – Βιβλιογραφία
- Bennett, G. (2005). Naval Battles of the First World War. Barnsley: Pen & Sword Military Classics.
- Corbett, J. (March 1997). Naval Operations to the Battle of the Falklands. History of the Great War: Based on Official Documents. I (2nd, reprint of the 1938 ed.). London and Nashville: Imperial War Museum and Battery Press.
- Forstmeier, F. (1972). “SMS Emden, Small Protected Cruiser 1906—1914”. In Preston, Antony (ed.). Warship Profile 25. Windsor: Profile Publications. pp. 1–24.
- Gardiner, R. & Gray, R., eds. (1985). Conway’s All the World’s Fighting Ships: 1906–1921. Annapolis: Naval Institute Press.
- Gottschall, T., D. (2003). By Order of the Kaiser. Annapolis: Naval Institute Press.
- Halpern, P., G. (1995). A Naval History of World War I. Annapolis: Naval Institute Press.
- Herwig, H. (1980). “Luxury” Fleet: The Imperial German Navy 1888–1918. Amherst: Humanity Books.
- Hough, R. (1980). Falklands 1914: The Pursuit of Admiral von Spee. Periscope Publishing
- Koop, G. & Schmolke, K., P. (2002). German light cruisers of World War II: Emden, Königsberg, Karlsruhe, Köln, Leipzig, Nürnberg. Annapolis: Naval Institute Press.
- Lochner, R. K. (1988). Last Gentleman-Of-War: Raider Exploits of the Cruiser Emden. Annapolis: Naval Institute Press.
- Yates, K. (1995). Graf Spee’s Raiders: Challenge to the Royal Navy, 1914–1915. Annapolis: Naval Institute Press.
