Έρευνα-κείμενο Ηρακλής Καλογεράκης
Η απόβαση στη Νορμανδία, όπως και κάθε απόβαση, δεν ήταν μόνο η έξοδος των στρατευμάτων στην ακτή. Τα αποβατικά στρατεύματα εκτός του ότι θα έπρεπε προχωρήσουν γρήγορα για να μην απωθηθούν πίσω στη θάλασσα, χρειαζόταν και χιλιάδες τόνους πυρομαχικών και εφοδίων κάθε μέρα. Ο όγκος συνεπώς των προμηθειών που χρειάζεται μια αποβατική δύναμη για να νικήσει και η ροή αυτών, θα πρέπει να είναι συνεχής και να υπάρχει επίσης η κατάλληλη υποδομή για να τη διαχειριστεί.
Ένα λιμάνι, εκτός από τις λιμενικές εγκαταστάσεις (προβλήτες, γερανοί, μηχανήματα) για τη φορτοεκφόρτωση πλοίων, πρέπει να παρέχει και προστασία από τις καιρικές συνθήκες, ώστε η φορτοεκφόρτωση να γίνεται συνεχώς και με ασφάλεια. Επίσης ένα λιμάνι θα πρέπει να μπορεί να δέχεται και μεγάλα πλοία, πλοία που έχουν μεγάλα βυθίσματα, ώστε να μην χρειάζεται μεταφόρτωση του φορτίου σε μικρότερα πλοία και να υπάρχουν καθυστερήσεις ή επιπλέον κίνδυνοι.
Στον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο όλη η ευρωπαϊκή ακτή του Ατλαντικού ήταν επαρκώς οχυρωμένη με το περίφημο «τείχος του Ατλαντικού», οι δε κύριοι λιμένες που υπήρχαν σε αυτήν ήταν προστατευμένοι με αξιόλογα οχυρωματικά έργα, ήταν καλά εξοπλισμένοι και ήταν επαρκώς προστατευμένοι. Τα χρόνια που οι Γερμανοί ήταν στην Γαλλία, κατάφεραν να οχυρώσουν όλα τα κύρια λιμάνια Ολλανδίας, Βελγίου και Γαλλίας σε φρούρια τόσο καλά, που δεν υπήρχε θέμα καταλήψεως τους με επιδρομή είτε από τη θάλασσα, είτε από τον αέρα.
Ιδιαίτερα στις Νορμανδικές ακτές, εκεί που θα γινόταν η συμμαχική απόβαση, τα αξιόλογα λιμάνια του Χερβούργου και της Χάβρης, ήταν στην κυριολεξία απόρθητα και δεν ήταν δυνατό να καταληφθούν χωρίς να υποστούν μεγάλες ζημιές και να ξαναγίνουν λειτουργικά. Συνεπώς, οι δυνάμεις εισβολής, δεν θα είχαν στη διάθεση τους ευκολίες υποδοχής αλλά και διαχείρισης των απαιτούμενων προμηθειών και ενισχύσεων.
Το πρόβλημα μεταφοράς εφοδίων και ενισχύσεων στις δυτικές ακτές της Γαλλίας
Το 1942 οι σύμμαχοι σχεδίασαν μια τολμηρή επιχείρηση, την επιχείρηση “Jubilee” κατά την οποία μια αποβατική δύναμη άνω των 6.000 στρατιωτών, στην πλειονότητα από την 2η Καναδική Μεραρχία Πεζικού, μεταξύ των οποίων και 1.000 περίπου Βρετανοί κομάντος, πραγματοποίησαν μια επιδρομή στο καλά οχυρωμένο από τους Γερμανούς λιμάνι της Διέππης. Σκοπός ήταν να το καταλάβουν, να συλλέξουν πληροφορίες, να καταστρέψουν τις λιμενικές εγκαταστάσεις και μετά να επιστρέψουν στην Αγγλία. Ο αρχικός σχεδιασμός για ρίψη αλεξιπτωτιστών εγκαταλείφτηκε και έγινε μόνο η δια θαλάσσης επιχείρηση. Θα αποβιβαζόταν σε πέντε διαφορετικά σημεία κατά μήκος των 16 χιλιομέτρων ακτογραμμής, η οποία φυσικά είχε ισχυρές αμυντικές εγκαταστάσεις,
Την 19η Αυγούστου 1942 που έγινε η επιδρομή, τίποτε δεν πήγε σύμφωνα με το σχέδιο. Ούτε ο προκαταρκτικός βομβαρδισμός έκαμψε τη γερμανική άμυνα όπως υπολογιζόταν, ούτε τα ολοκαίνουργια Βρετανικά τανκς κατάφεραν να διασχίσουν τη γειτονική παραλία με τα βότσαλα, ούτε τα στρατεύματα έφτασαν στο λιμάνι. Από δε τους άνδρες που βγήκαν στη ακτή αποβάσεως, 3.500 χιλιάδες σκοτώθηκαν, τραυματίστηκαν ή αιχμαλωτίστηκαν. Πλήρης αποτυχία. Όμως, το συμπέρασμα που εξήχθη από την επιδρομή αυτή ήταν ότι, όποια προσπάθεια των συμμάχων γινόταν για να καταλάβουν ένα λιμάνι με καλή οχύρωση στη γαλλική ακτή, θα οδηγούσε σε καταστροφή. Δεν αρκούσε μια απλή αεροπορική και θαλάσσια υπεροχή. Χρειαζόταν μια συνεχής υποστήριξη των αποβατικών δυνάμεων που επιχειρούσαν που όσο πιο πολυάριθμες ήταν, τόσο πιο μεγάλη θα έπρεπε να ήταν η υποστήριξη.
Τα συμμαχικά επιτελεία λοιπόν συνειδητοποίησαν ότι μια διείσδυση στο Τείχος του Ατλαντικού για να καταληφθεί ένα λιμάνι στη βόρεια γαλλική ακτή, δεν έχει μεγάλες πιθανότητες επιτυχίας αλλά και πάλι, αν επιτύχει θα εμφανιστεί ένα άλλο πρόβλημα, το θέμα του εφοδιασμού που όσο μεγαλύτερη είναι η δύναμη εισβολής, τόσο μεγαλύτερο γίνεται.
Κατά την σχεδίαση, η εκτίμηση των βασικών ποσοτήτων έδειξε πως ένας τυπικός στρατιώτης θα χρειαζόταν 6½ κιλά προμήθειες την ημέρα για να είναι αποτελεσματικός στο πεδίο της μάχης και για την απελευθέρωση της Γαλλίας και την εισβολή στη Γερμανία, υπολογιζόταν να αποβιβαστούν 2 εκατομμύρια άνδρες. Χρειαζόντουσαν λοιπόν μεγάλα και με μεγάλες δυνατότητες λιμάνια, ώστε να υποδεχτούν, να εκφορτώσουν και να διακινήσουν τα απαιτούμενα εφόδια (καύσιμα, πυρομαχικά, τρόφιμα, ανταλλακτικά) τα οποία υπολογιζόταν σε πάνω από 4 εκατομμύρια τόνους.
Επειδή όμως τέτοια λιμάνια δεν υπήρχαν, τέθηκε το ερώτημα: Πώς θα μπορούσε να εφοδιάζεται και να ενισχύεται, μια δύναμη που έχει αποβιβαστεί σε μια ανοιχτή παραλία; Η βρετανική λύση στο πρόβλημα αυτό ήταν απλή. Οι αποβατικές δυνάμεις πρέπει να φέρουν μαζί τους, το δικό τους λιμάνι.
Σε μια σύσκεψη που είχε γίνει μετά την επιδρομή στη Διέππη το 1942, ο αντιναύαρχος Χάλετ (John Hughes-Hallett), ο ναυτικός διοικητής της επιδρομής, δήλωσε ότι «εάν ένα λιμάνι δεν μπορούσε να καταληφθεί, τότε θα έπρεπε ένα δικό μας λιμάνι να διέσχιζε τη Μάγχη». Ήταν μια άποψη που είχε και την πλήρη υποστήριξη του πρωθυπουργού Ουίνστων Τσόρτσιλ, ο οποίος είχε γράψει σε σημείωμα το παρακάτω σχόλιο: «Προβλήτες για χρήση σε παραλίες: Πρέπει να επιπλέουν πάνω-κάτω με την παλίρροια. Το πρόβλημα αγκυροβολίας πρέπει να αντιμετωπιστεί.… Επιτρέψτε μου να βρω την καλύτερη λύση. Μην διαφωνείτε για το θέμα. Οι δυσκολίες θα επιχειρηματολογήσουν μόνες τους».
Έτσι, όταν ο Χάλετ επελέγη για Διευθυντής των Ναυτικών Επιχειρήσεων του Επιτελείου σχεδίασης της εισβολής στη Νορμανδία, η ιδέα ενός συναρμολογούμενου και πλωτού λιμανιού, άρχισε να απασχολεί σοβαρά πλέον όλα τα επιτελεία. Με την σθεναρή λοιπόν υποστήριξη του Τσόρτσιλ, τα προκατασκευασμένα λιμάνια ήλθαν στο προσκήνιο και αμέσως εξευρέθηκε και χρόνος για τις μελέτες και πόροι για την κατασκευή τους.
Οι συναρμολογούμενοι πλωτοί λιμένες
Η αρχική ιδέα ήταν του Χιού Άιορις Χιούζ (Hugh Iorys Hughes), ενός Ουαλού πολιτικού μηχανικού, την οποία ο αδελφός του, Πλωτάρχης στο Βρετανικό Ναυτικό, έθεσε υπόψιν των ανωτέρων του κλιμακίων. Στη σχεδίαση αυτών έλαβε μέρος και ο καθηγητής Μπέρναλ (J. D. Bernal), ο οποίος βοήθησε σημαντικά στον τελικό σχεδιασμό τους, καθώς και ο Άλαν Μπέκετ (Allan Beckett) που σχεδίασε τους δρόμους κίνησης των οχημάτων.
Ο αρχικός αυτός σχεδιασμός δεν προέβλεπε προστατευτικούς κυματοθραύστες, γιατί στο μυαλό τους είχαν περιοχές με ήρεμα νερά και το πρόβλημα του κυματισμού αντιμετωπιζόταν με άλλους τρόπους. Όμως, τα θηριώδη κύματα του Ατλαντικού, αναγκαστικά επέβαλαν αργότερα, μια καλύτερη προστασία από τεχνητούς κυματοθραύστες.
Θα έπρεπε λοιπόν να γινόταν δυο ξεχωριστά έργα. Το ένα ήταν η κατασκευή δύο προκατασκευασμένων προσωρινών λιμανιών, των «Μάλμπερις», για τη διευκόλυνση της εκφόρτωσης των πλοίων και το άλλο ήταν η κατασκευή κυματοθραυστών, για την προστασία των λιμανιών αυτών από τις καιρικές συνθήκες. Επίσης λόγω του ισχυρού κυματισμού στις ακτές του Ατλαντικού, αποφασίστηκε να προστατευτούν όχι μόνο τα λιμάνια, αλλά και οι ακτές αποβάσεως. Γι’ αυτό το λόγο σχεδιάστηκαν να γίνουν πέντε συνολικά κυματοθραύστες τύπου «Γκούσμπερις».
Μελέτη και σχεδίαση των προσωρινών λιμανιών
Για την επιτυχία του εγχειρήματος χρειαζόταν μια σωστή σχεδίαση που για να είναι αποτελεσματική, χρειαζόταν πρόσφατα και λεπτομερή τοπογραφικά των ακτών και της ευρύτερης περιοχής, που όμως ήταν υπό γερμανική κατοχή. Κατ’ αρχάς χρησιμοποιήθηκαν οι αεροφωτογραφίες των αναγνωριστικών, αλλά χρειαζόταν και πολλές άλλες λεπτομέρειες που αντλήθηκαν από τουριστικές φωτογραφίες του απλού κόσμου, από καρτ-ποστάλ των περιοχών που υπήρχαν ή ζήτησαν να σταλούν, και φυσικά από αποστολή κατασκόπων για συλλογή πληροφοριών και στοιχείων. Όμως, εκτός από πληροφορίες αμυντικών οχυρωματικών έργων, χρειαζόταν και στοιχεία μετεωρολογικά, υδρογραφικά και γεωγραφικά που και αυτά έπρεπε να συλλεχτούν.
Τη νύχτα της 26/27 Νοεμβρίου 1943, τρία πλοία LCP(L) με μια μικρή ομάδα υδρογράφων, έλαβαν μέρος στην επιχείρηση KJF, που πρόβλεπε τη μετάβαση στο λιμάνι του Αρομάνς (Arromanches) προκειμένου να εκτελέσουν βυθομετρικές και υδρογραφικές μετρήσεις στην περιοχή. Ακολούθησε μετά από λίγες μέρες, την 1/2 Δεκεμβρίου, η επιχείρηση KJG, για την περιοχή του άλλου λιμανιού στο Σαιν-Λωράν-συρ-Μερ (Saint-Laurent-sur-Mer) αλλά δυστυχώς από ναυτιλιακό λάθος, η ομάδα μετέβη σε μια άλλη περιοχή, 2.250 γιάρδες δυτικότερα. Αργότερα στις 25/26 Δεκεμβρίου διεξήχθη η επιχείρηση Bellpush Able και η ομάδα ξαναπήγε στην περιοχή, αλλά ο εξοπλισμός της παρουσίασε προβλήματα και η αποστολή απέτυχε. Για τον λόγο αυτό εκτελέστηκε άλλη μια επιχείρηση στις 28/29 Δεκεμβρίου, η επιχείρηση Bellpush Baker, για να συλλεχτούν τα απαραίτητα στοιχεία.
Αργότερα, την παραμονή της Πρωτοχρονιάς, μια τορπιλάκατος του 712 στολίσκου επιτήρησης (712 Survey Group), μετέφερε στην περιοχή της ακτής Γκόλντ, την ομάδα Transportation 5 (Tn5) υπό την διοίκηση του ταγματάρχη του Μηχανικού Λόγκαν Σκοτ Μπάουντεν (Logan Scott Bowden). Ήταν η επιχείρηση KJH που είχε σκοπό την εξέταση της καταλληλότητας του βυθού και του εδάφους της ακτής και τη λήψη δειγμάτων για εξέταση των αντοχών, προκειμένου να προσδιοριστεί εάν τα τεθωρακισμένα οχήματα θα ήταν σε θέση να διασχίσουν την παραλία και να συνενωθούν με αυτά των άλλων σχηματισμών ή θα ακινητοποιούνταν από τα έλη, τους βάλτους, και τα βότσαλα ή την άμμο.
Μια άλλη επιχείρηση, η επιχείρηση Bellpush Charlie, έλαβε χώρα τη νύχτα 30/31 Ιανουαρίου στις περιοχές που θα μετέφεραν τα συναρμολογούμενα λιμάνια. Όμως, λόγω της επικρατούσας ομίχλης, τα στοιχεία που συλλέχτηκαν ήταν ελάχιστα και επειδή είχε εν τω μεταξύ εντοπιστεί το σκάφος από τα γερμανικά φυλάκια, η αποστολή διακόπηκε και η ομάδα επέστρεψε στην Αγγλία. Άλλες αποστολές δεν πραγματοποιήθηκαν.
Με βάση τώρα τα στοιχεία που είχαν συλλεχτεί, κατασκευάστηκαν δύο ομοιώματα των ακτών υπό κλίμακα (μακέτες), στα οποία δοκιμάστηκε όσο το δυνατόν επαρκέστερα, η αποτελεσματικότητα των προσωρινών λιμανιών και η κίνηση των ανδρών, των οχημάτων και των αρμάτων κατά την απόβαση.
Η δυναμικότητα κάθε λιμένα είχε υπολογιστεί να είναι ίση με αυτή του λιμανιού του Ντόβερ. Στην όλη διαδικασία του τελικού σχεδιασμού και δοκιμών, ο μηχανικός Χιούζ συμμετείχε ως σύμβουλος, με ειδική πρόσκληση από τον Τσώρτσιλ.
Η προετοιμασία
Μετά την ικανοποιητική ολοκλήρωση των δοκιμών, εγκρίθηκε και άρχισε αμέσως η κατασκευή των επιμέρους τμημάτων, την οποία ανέλαβαν περίπου 200 εταιρείες που είχαν έδρα στο Λιθ (Leith), στο Σαουθάμπτον (Southampton), στο Κον Γουέι (Conwy) της Ουαλίας και στο Καίρνρυαν (Cairnryan) της Σκωτίας. Συνολικά 40.000 εργαζόμενοι απασχολήθηκαν σε αυτό το γιγάντιο κατασκευαστικό έργο που έπρεπε να παραμείνει και μυστικό.
Στη συνέχεια αφού κατασκευάστηκαν τα επιμέρους τμήματα των λιμανιών, αναζητήθηκαν παραλίες με όμοια χαρακτηριστικά με αυτών της Νορμανδίας για εκτέλεση δοκιμών. Επιλέχτηκε η παραλία του Ουίγκ-ταουν (Wigtown) στην περιοχή Σόλγουεϊ Φερθ (Solway Firth) στη Σκωτία, στην οποία απαγορεύτηκε η πρόσβαση σε όλους τους πολίτες, δημιουργήθηκε ένα στρατόπεδο στο γειτονικό Κέρνχεντ (Cairnhead) όπου διέμεναν οι μηχανικοί και οι εργαζόμενοι στο πρόγραμμα δοκιμών και άρχισαν εντατικές δοκιμές με πλήρη μυστικότητα.
Προκατασκευάστηκαν λοιπόν από το Βρετανικό ναυαρχείο σε συνεργασία με το Γραφείο Πολέμου, δύο λιμάνια. Τα λιμάνια αυτά αποτελούντο από πλωτούς αλλά βυθιζόμενους κυματοθραύστες, πλωτές εξέδρες (pontoons), πλωτές προβλήτες και πλωτούς δρόμους. Ήταν κάτι το καινοτόμο και τεχνικά δύσκολο, που χρησιμοποιήθηκε για πρώτη φορά στην ιστορία. Τα δε υλικά που απαιτήθηκαν, ήταν τεράστια σε ποσότητα. Για κάθε λιμάνι χρειάστηκαν 144.000 τόνοι μπετόν, 85.000 τόνοι έρματος και 106.000 τόνοι χάλυβα
Όλα τα τμήματα των λιμανιών και των κυματοθραυστών, με τη βοήθεια 200 ρυμουλκών μεταφέρθηκαν από τις περιοχές κατασκευής τους και συγκεντρώθηκαν στο Σέλσι (Selsey), Σόλεντ (Solent), στο Ντάντζενες (Dungeness) και στο Πόρτλαντ (Portland). Από εκεί, όταν ήλθε η ώρα, τα παρέλαβαν 160 με ρυμουλκά για να τα μεταφέρουν στις απέναντι Νορμανδικές ακτές αποβάσεως Όμαχα και Γκόλντ. Εκεί θα τα συναρμολογούσαν και θα υποστήριζαν τις επιχειρήσεις για την απελευθέρωση της Γαλλίας και εισβολή στη Γερμανία.
Η μεταφορά τους γινόταν σύμφωνα με το χρονοδιάγραμμα που είχε εκπονηθεί και η συναρμολόγηση των λιμανιών γινόταν προοδευτικά. Η ρυμούλκηση των τμημάτων ξεκίνησε την D-1 και σύμφωνα με τις οδηγίες, τα ρυμουλκά δεν έπρεπε να διασχίσουν το γεωγραφικό πλάτος 50° βόρεια, πριν από το μεσημέρι της D+1 ημέρας. Για την διέλευση τους είχε δεσμευτεί ένας αλιευμένος δίαυλος μέσω του ναρκοπεδίου για να μην υπάρξουν εμπόδια στις πορείες των πλοίων της επιχειρήσεως ΠΟΣΕΙΔΩΝ. Τα μεταφερόμενα μέρη έφταναν καθημερινά στους προορισμούς τους από την D+2 μέχρι και την D + 17.
Για την μεταφορά όλων των τμημάτων αυτών από την Αγγλία στις ακτές της Νορμανδίας, χρησιμοποιήθηκαν περίπου 400 πλοία, 160 ρυμουλκά και συμμετείχαν πάνω από 10.000 άνδρες. Καθημερινά δε μέχρι που τελείωσε η μεταφορά τους, γινόταν 35 ρυμουλκήσεις.
Τα πρώτα ρυμουλκά έφθασαν στις ακτές το πρωί της 6ης Ιουνίου και παρά την ισχυρή αντίσταση των Γερμανών το βράδυ της 6ης Ιουνίου, άρχισε η συναρμολόγηση των λιμανιών στη περιοχή της Αρρομάνς και του Σαιν Λωράν. Την επόμενη μέρα τα λιμάνια ήταν σε θέση να δεχτούν μερικά πλοία, ενώ μετά 12 μέρες (D+12) που ήταν πλήρως λειτουργικά, είχαν την ικανότητα να εκφορτώνουν και να διακινούν 7.000 τόνους φορτίου την ημέρα.
Τα προκατασκευασμένα πλωτά λιμάνια που επινοήθηκαν και κατασκευάστηκαν, όταν μεταφέρθηκαν στην περιοχή των επιχειρήσεων και συναρμολογήθηκαν, έλυσαν το πρόβλημα ύπαρξης προβλητών με μεγάλα βάθη για υποδοχή μεγάλων πλοίων και δημιουργήθηκαν δύο μεγάλα λιμάνια που εξυπηρετούσαν στην εκφόρτωση και διακίνηση των τεραστίων ποσοτήτων εφοδίων, που η δύναμη εισβολής χρειαζόταν. Τουλάχιστον μέχρι να καταληφθούν και να τεθούν ξανά σε χρήση τα μεγάλα γαλλικά λιμάνια, που ήταν σίγουρο όπως και έγινε, ότι θα τα υπονόμευαν οι Γερμανοί φεύγοντας. Αυτό έκαναν σε κάθε περιοχή από την οποία έφευγαν είτε νικημένοι είτε κυνηγημένοι, σε όλες σχεδόν περιοχές και χώρες κατά τη διάρκεια του Β’ ΠΠ.
Τέλος, αυτά τα λιμάνια προστατευόταν από τα τεράστια κύματα του Ατλαντικού από μια σειρά προσαραγμένων πλοίων, από μια σειρά βυθισμένων κιβωτίων από μπετόν και από μια τρίτη σειρά συναρμολογούμενων πλωτών κυματοθραυστών.
Προκατασκευασμένα λιμάνια Μάλμπερυ (Mulberry)
Το Μάλμπερυ ήταν το κωδικό όνομα των προκατασκευασμένων πλωτών λιμανιών, τα τμήματα των οποίων φτιάχτηκαν σε διάφορα μέρη της Αγγλίας, τα οποία ρυμουλκήθηκαν στις ακτές αποβάσεως στη Νορμανδία, συναρμολογήθηκαν εκεί και αποτέλεσαν δύο πλήρως λειτουργικά λιμάνια. Η κωδική ονομασία «Μάλμπερυ» ήταν απλά ένα από τα προτεινόμενα ονόματα αλλά η σύλληψη της ιδέας των λιμανιών έχει πολλές ρίζεςΤο 1917, κατά την διάρκεια του Α’ ΠΠ, όταν ο Ουίνστων Τσόρτσιλ ήταν ο Πρώτος Λόρδος της Θάλασσας, υπήρχε ένα σχέδιο για την κατάληψη δύο μικρών νησιών στην ολλανδική ακτογραμμή, με την χρήση ενός τεχνητού λιμανιού που θα κάλυπτε τις ανάγκες εφοδιασμού της δύναμης εισβολής.
Πρόβλεπαν τη χρήση φορτηγίδων που θα βύθιζαν καθώς και ειδικά προκατασκευασμένα τσιμεντένια κιβώτια που θα τα αγκυροβολούσαν, προκειμένου να σχηματίσουν ένα τεχνητό λιμάνι. Τα γεγονότα όμως του πολέμου εξελίχθηκαν τόσο γρήγορα, που η ιδέα αυτή εγκαταλείφθηκε. Ωστόσο, αναμφίβολα αυτή η ιδέα εξακολουθούσε να διατηρείται στο μυαλό όλων όσων είχαν εμπλακεί στη σχεδίαση.
Έτσι, για τις ανάγκες των δυνάμεων εισβολής στη Γαλλία, δημιουργήθηκαν δύο λιμάνια. Το Μάλμπερυ Α για τις Αμερικανικές δυνάμεις και το Μάλμπερυ Β για τις Βρετανικές, που ήταν και τα δύο παρόμοιου μεγέθους με το λιμάνι του Ντόβερ.
Τα λιμάνια αυτά είχαν μεγάλες πλωτές εξέδρες με προβλήτες και αποβάθρες που στη κεφαλή τους, στο κεφαλόμωλο (Spud), ελλιμενίζονταν τα μεγάλα σκάφη. Είχαν επίσης πλωτούς χαλύβδινους δρόμους (Whales) που συνέδεαν το κεφαλόμωλο με την ακτή που στηριζόταν πάνω σε πλωτές κατασκευές (Beetles).
Τα λιμάνια αυτά είχαν προστασία από τα κύματα του Ατλαντικού από τρεις τύπους κυματοθραυστών. Ένα πλωτό εξωτερικό κυματοθραύστη που ονομαζόταν “Μπόματντονς” (Bombardons), από ένα στατικό κυματοθραύστη που αποτελείτο από μια σειρά παλαιών πλοίων των «Κόρνκαμπς” (Corncobs) που σκόπιμα τα προσάραξαν εκεί για να δημιουργήσουν τους κυματοθραύστες «Γκούσμπερις» (Gooseberries) και από άλλο ένα κυματοθραύστη που συνέθετε μια σειρά κιβωτίων από οπλισμένο σκυρόδεμα τους «Φοίνικες», που δενόταν μεταξύ τους για να αποτελέσουν μια κατασκευή.
Για την αντιαεροπορική προστασία των νέων αυτών λιμανιών, υπήρχαν στις υπερκατασκευές των εμπορικών πλοίων που προσάραξαν για τον σχηματισμό των κυματοθραυστών Γκούσμπερις, καθώς και στα τσιμεντένια κιβώτια (Φοίνικες), αντιαεροπορικά πυροβόλα και μπαλόνια σαν αερόστατα για μπαράζ, που επανδρωνόταν από τους άνδρες της 397ης και 481ης Αντιαεροπορικής Πυροβολαρχίας (Αυτόματα Όπλα) που είχαν προσαρτηθεί στην Πρώτη Αμερικανική Στρατιά. Επίσης, τα πολεμικά πλοία που είχαν προσαράξει για τα Γκούσμπερις, είχαν τα αντιαεροπορικά τους όπλα (Α/Α όπλα) σε επιχειρησιακή κατάσταση και ήταν επανδρωμένα, ώστε να συνδράμουν στην Α/Α άμυνα της περιοχής.
Λεπτομερής περιγραφή των λιμανιών
Το εσωτερικό μέρος
Εσωτερικά το λιμάνι για την εκφόρτωση των εφοδίων, των προμηθειών και των βαρέων όπλων/μηχανημάτων είχε τρία μέρη.
α. Πρώτα ήταν το κεφαλόμωλο (Spud) στις κεφαλές των προβλητών, όπου ελλιμενίζονταν τα μεγάλα σκάφη. Καθένα από αυτά αποτελούνταν από μια μεγάλη πλωτή εξέδρα (αποβάθρα) που είχε τέσσερα πόδια τα οποία ακουμπούσαν στον βυθό για να στηρίζουν την εξέδρα και ταυτόχρονα να της επιτρέπουν να επιπλέει ελεύθερα πάνω-κάτω με την παλίρροια. Το τμήμα αυτό ήταν έξυπνα σχεδιασμένο και το πόδι που είχε κάθε γωνιά μπορούσε να ρυθμιστεί ώστε κάθε του γωνία να ανεβοκατεβαίνει ανεξάρτητα, μέσω ενός βαρούλκου. Ανάλογα λοιπόν με το ύψος της θάλασσας λόγω της παλίρροιας, η αποβάθρα ήταν πάντα στο σωστό ύψος, προκειμένου τα πλοία να εκφορτώνουν με ασφάλεια και ταχύτητα το φορτίο τους. Στις πλευρές της αποβάθρας του κεφαλόμωλου, επίσης υπήρχε διαμορφωμένος χώρος για προσέγγιση και εκφόρτωση μικρότερων φορτηγών πλοίων (μότορσιπ) και αρματαγωγών η οχηματαγωγών (L.S.T. και L.C.T.).
Συνολικά κατασκευάστηκαν 23 τεμάχια εκ των οποίων τα 8 ήταν για χρήση σε περίπτωση ανάγκης (ανταλλακτικά).
β. Στη συνέχεια, υπήρχαν χαλύβδινοι και εύκαμπτοι δρόμοι, συνολικά περίπου 6νμ, που συνέδεαν το κεφαλόμωλο με την ακτή για τη μεταφορά των πάσης φύσεως οχημάτων με τα εφόδια, που τους δόθηκε η κωδική ονομασία “Φάλαινες” (Whales). Αυτοί σχεδιάστηκαν από τον πολιτικό μηχανικό Άλλαν Μπέκετ (Allan Beckett) και στηριζόταν πάνω σε πλωτήρες. Το χαλύβδινο οδόστρωμα, ήταν κατασκευασμένο από μεταλλικά τοξοειδή τμήματα μήκους 80 πόδια (24 μέτρα) και πλάτους 3μ το καθένα, που κούμπωναν το ένα με το άλλο. Τα τμήματα αυτά γεφύρωσης είχαν ανοχές στην στρέψη και στηρίζονταν πάνω σε σιδερένιους ή από οπλισμένο μπετόν πλωτήρες, που ονομαζόταν Σκαθάρια (Beetles).
Με το τρόπο αυτό ο δρόμος είχε μεγάλη ευκαμψία ώστε για να μην καταστρέφεται από τον κυματισμό και είχε σημαντική αντοχή για να αντέχει το βάρος του διερχομένου φορτίου. Κάθε τέτοιο τόξο ζύγιζε περίπου 30 τόνους και μπορούσε να αντέξει ακόμη και τα βαρύτερα στρατιωτικά οχήματα φορτωμένα και με ταχύτητες κίνησης 25 μίλια/ώρα.
Οι δρόμοι «Φάλαινες», κατέληγαν σε γιγάντιες αποβάθρες στην βραχώδη ακτή, εκεί που δεν μπορούσαν να πλησιάζουν τα αρματαγωγά, οι οποίες εδραζόταν πάνω σε σιδερένιες κολώνες που ήταν καρφωμένες στον βυθό και στην παραλία.
Μετά τον πόλεμο, αρκετά από τα τοξοειδή αυτά τμήματα, χρησιμοποιήθηκαν για την επισκευή βομβαρδισμένων γεφυρών στη Γαλλία, Βέλγιο, Λουξεμβούργο και Ολλανδία και σε πολλά μέρη υπάρχουν ακόμη και σήμερα, όπως π.χ. στους δρόμους D56 και D517 εκεί που διασχίζουν τον ποταμό Moselle.
γ. Πλωτές εξέδρες με την κωδική ονομασία “Μπήτλς” (Beetles).
Οι εξέδρες αυτές ήταν πλωτές κατασκευές (ποντόνια) που πάνω τους στηριζόταν οι δρόμοι Φάλαινες και οι προβλήτες τους. Κάθε τέτοια κατασκευή μπορούσε να αντέξει φορτίο 81 τόνων και τις αγκυροβολούσαν ανά τακτά διαστήματα (περίπου 25μ) ώστε τα τόξα να εδράζονται πάνω τους και να δένονται με συρματόσχοινα. Η αγκυροβολία τους γινόταν με άγκυρες τύπου “Kite” που ήταν δεμένες και αυτές με συρματόσχοινα. Το σύστημα αυτό σχεδιάστηκε επίσης από τον Allan Beckett.
Αυτές οι άγκυρες ήταν πολύ βαριές και είχαν πολύ μεγάλη δύναμη συγκράτησης, που ελάχιστες ανακτήθηκαν μετά το τέλος του πολέμου. Όμως το Βρετανικό Πολεμικό Ναυτικό, είχε αμφισβητήσει τότε τις δυνατότητες των αγκυρών αυτών και δεν τις χρησιμοποίησε και για την πρόσδεση των κυματοθραυστών bombardons και το πλήρωσε ακριβά όταν αργότερα ξέσπασε μια ισχυρή καταιγίδα. Μια τέτοια άγκυρα Kite εκτίθεται σε ένα ιδιωτικό μουσείο στο Βιερβίλ-συρ-Μερ (Vierville-sur-Mer), ενώ ένα αντίγραφο αποτελεί μέρος ενός μνημείου του Beckett στο Αρρομάνς. Τον Οκτώβριο του 2018, πέντε τέτοιες άγκυρες ανακτήθηκαν από το βυθό της παραλίας Σόλεντ (Solent) κοντά στο Γούντσάιτ (Woodside), εκεί που είχαν συγκεντρωθεί για συναρμολόγηση όλα τα τμήματα του λιμανιού. Η άγκυρα αυτή μεταφέρθηκε από την Αρχαιολογική Υπηρεσία στο Πόρτσμουθ για συντήρηση και έκθεση.
Η Εξωτερική περιοχή του λιμανιού με τους Κυματοθραύστες
Η εξωτερική πλευρά των λιμανιών είχε τους κυματοθραύστες, αποτελείτο και αυτή από τρία είδη κατασκευών:
α. Πρώτα, προς τον Ατλαντικό, ήταν οι κυματοθραύστες «Μπόμπαρντενς» (Bombardons), που αποτελούνταν από μεγάλες πλωτές χαλύβδινες σταυροειδείς κατασκευές, μήκους 200 ποδών, και πλάτους και ύψους 25 ποδών (61 Χ 7,6 Χ 7,6 m).
Οι κυματοθραύστες «Μπόμπαρντενς» επινοήθηκαν από τον μηχανικό Robert Lochner ο οποίος με την έναρξη του Β΄ΠΠ πολέμου, κατατάχθηκε εθελοντικά στο ναυτικό και υπηρέτησε σας ερευνητής και σχεδιάστηκαν από το Βρετανικό ναυτικό.
Κάθε κατασκευή είχε 3 γιγαντιαίους αερόσακους που χωριζόταν μεταξύ τους, με τοίχους πλαστικοποιημένου καραβόπανου για την απόσβεση του κυματισμού. Περίπου 24 τέτοιες κατασκευές συνδεόταν μεταξύ τους με σχοινιά κάνναβης και σχημάτιζαν ένα κυματοθραύστη μήκους 1 mi (1,6 km) που ήταν κυμαινομένου εκτοπίσματος από 2.000 μέχρι 6.000 τόνων. Στα τμήματα αυτά έμπαινε έρμα από θαλασσινό νερό και η σχηματιζόμενη γραμμή αγκυροβολείτο σταθερά στη προβλεπόμενη θέση για να αποτελέσει τον εξωτερικό κυματοθραύστη. Τις αγκυροβολούσαν σε βάθη μέχρι 10 οργιών και ήταν έξω από τους κύριους κυματοθραύστες, δηλ. τα Γκούσμπερις με τα παλιά πλοία και τα τσιμεντένια κιβώτια Φοίνικες.
Στους κυματοθραύστες αυτούς που στην πράξη αποδείχτηκε ότι ο κυματισμός μειωνόταν έως και 40%, μπορούσαν να δέσουν άνετα 8 μεγάλα πλοία βυθίσματος μέχρι 25 ποδών και πολλά μικρότερα.
Οι κυματοθραύστες αυτοί συναρμολογήθηκαν την D+1 μέρα και την επομένη μέρα τους αγκυροβόλησαν στις προβλεπόμενες θέσεις.
Κατά τη διάρκεια της καταιγίδας στα τέλη Ιουνίου 1944, μερικά «Μπόμπαρντενς» διαλύθηκαν και βυθίστηκαν ενώ αρκετά άλλα αποκόπηκαν από τις άγκυρές τους και παρασύρθηκαν προκαλώντας πιθανώς μεγαλύτερη ζημιά στα λιμάνια από ότι θα έκανε η ίδια η καταιγίδα.
β. Στη συνέχεια των προηγουμένων τμημάτων, ήταν ένα άλλο σύνολο από ειδικές κατασκευές με την κωδική ονομασία «Φοίνικες» (Phoenix caissons), που ήταν κιβώτια οπλισμένου σκυροδέματος, μήκους 200 ποδιών και ύψους 60 ποδών με το εκτόπισμα τους να κυμαίνεται ανάλογα με το πλάτος τους από 2.000 μέχρι 6.000 τόνους. Κατασκευάστηκαν δε 6 διαφορετικά μεγέθη.
Οι κατασκευές αυτές ήταν σαν πλωτοί τσιμεντένιοι αεροθάλαμοι, ανοιχτοί στο κάτω μέρος, που με τις στρόφιγγες που είχαν, έλεγχαν την βύθιση τους μέχρι να καθίσουν στον βυθό. Στο πάνω μέρος είχαν ένα αντιαεροπορικό πυργίσκο. Τα κομμάτια αυτά τα μετέφεραν στην προβλεπόμενη θέση, σε βάθη μέχρι 5,5 οργιές, τα πλημμύριζαν και τα ένωναν για να αποτελέσουν άλλο ένα μεγάλο κυματοθραύστη. Σαράντα φοίνικες σχημάτιζαν ένα κυματοθραύστη που στην εσωτερική του πλευρά μπορούσαν να δέσουν 17 μικρά εμπορικά πλοία.
Οι φοίνικες σχεδιάστηκαν από πολιτικούς μηχανικούς και κατασκευάστηκαν 213 τεμάχια στην Αγγλία. Για την κατασκευή τους χρησιμοποιήθηκαν περίπου 2 εκατομμύρια τόνοι χάλυβα και σκυροδέματος. Πήραν το όνομα τους από το μυθικό πουλί που αναδύθηκε από τις στάχτες του γιατί μόλις τα κατασκεύαζαν τα βούλιαζαν ανοικτά των ακτών του Kent και του Pagham της Αγγλίας για να μην εντοπιστούν από τα αναγνωριστικά της Luftwaffe.
Την D-3 αναδύθηκαν και συγκεντρώθηκαν στο Dungeness και στο Selsey και στη συνέχεια ρυμουλκήθηκαν από 2 ρυμουλκά η κάθε κατασκευή, για να διαπλεύσουν τη Μάχη με ταχύτητα 2-5 κ. προκειμένου να πάνε να βυθιστούν και να σχηματίσουν τους εσωτερικούς κυματοθραύστες των λιμένων Μάλμπερις. Η συναρμολόγηση τους έγινε την D+3 ημέρα.
Μια σειρά από 146 τέτοια κιβώτια Phoenix, 60μ Χ 15μ και ύψους 15μ, με εγκατεστημένα αντιαεροπορικά πυροβόλα τοποθετήθηκε στο Άρρομανς και σχημάτισαν ένα κυματοθραύστη μήκους 6 μιλίων, που ήταν πλήρως λειτουργικός την 12 Ιουνίου 1944.
γ. Το τρίτο μέρος ήταν ο κυματοθραύστης Γκούσμπερις (Gooseberries) που σχηματιζόταν με την βύθιση παλιών πλοίων ώστε να δώσει μισό μίλι προστατευμένη από τον κυματισμό περιοχή. Τα Γκούσμπερις επίσης χρησίμευσαν και ως βάσεις των συνεργείων συντήρησης και επισκευής των πλοίων, των αποβατικών ακάτων και των μηχανημάτων του λιμανιού. Επίσης, τα πολεμικά πλοία που είχαν προσαράξει στα Γκούσμπερις είχαν τα αντιαεροπορικά (Α/Α) όπλα τους επανδρωμένα και βοηθούσαν στην Α/Α άμυνα της περιοχής. Τέλος, εδώ ελλιμενιζόταν και ένας αριθμός βοηθητικών σκαφών με την κωδική ονομασία Ρίνο (Rhino μτφ Ρινόκερος) που ήταν μια ηλεκτροκίνητες πλατφόρμες για την μεταφορά φορτίων στην ακτή.
Πλοία Κόρνκαμπς (Corncobs) και Κυματοθραύστες Γκούσμπερις (Gooseberries)
Τα Κόρνκαμπς ήταν η κωδική ονομασία που δόθηκε στα πλοία που διέσχισαν τη Μάγχη (είτε με δική τους πρόωση είτε με ρυμουλκά) για να βυθιστούν και να σχηματίσουν τους κυματοθραύστες Γκούσμπερις (Gooseberries- Φραγκοστάφυλα) μπροστά από τις ακτές αποβάσεως. Μόλις τα πλοία βυθίστηκαν στις θέσεις τους, σχηματίστηκαν οι κυματοθραύστες Γκούσμπερις (Gooseberries μτφ Φραγκοστάφυλα).
Το όνομα Γκούσμπερις, ήταν η κωδική ονομασία ενός δικτύου κυματοθραυστών που σχηματιζόταν μπροστά από τις ακτές αποβάσεως, με την βύθιση σε βάθος περίπου 2,5 οργιών, αρκετών πλοίων σε μια γραμμή, το ένα πίσω από το άλλο, προκειμένου να δημιουργήσουν μια ήρεμη θαλάσσια περιοχή, στην οποία θα επιχειρούν με ασφάλεια τα αποβατικά, σε περίπτωση ισχυρών ανέμων και κυματισμού
Μεταξύ της 7ης και της 10ης Ιουνίου, δημιουργήθηκαν συνολικά 5 κυματοθραύστες, ένας σε κάθε ακτή αποβάσεως, με τους κυματοθραύστες των ακτών Όμαχα και Γκόλντ να αποτελούν και εξωτερικό μέρος των λιμανιών Μάλμπερις που δημιουργήθηκαν εκεί.
Ιστορικό για τα πλοία που προσάραξαν
Το συμμαχικό στρατηγείο, ζήτησε μέσα Απριλίου, από τις συμμαχικές κυβερνήσεις να διαθέσουν παλιά φορτηγά πλοία, τα οποία θα βυθιζόταν στα ρηχά των ακτών της Νορμανδίας ώστε να δημιουργήσουν το κατάλληλο περιβάλλον.
Τα πλοία που θα θυσιαζόταν, είχαν επιλεγεί από αυτά που είχαν καταπλεύσει με νηοπομπές στο Λίβερπουλ, τα οποία είτε ήταν πολύ γερασμένα, είτε είχαν σημαντικές βλάβες ή ζημιές από νάρκες-τορπίλες, ώστε η απώλεια τους να μην είναι σπάταλη. Σε αυτά προσέθεσαν αντιαεροπορικά πολυβόλα στο πάνω κατάστρωμα, αφαίρεσαν τα χρήσιμα υλικά και σε κάθε αμπάρι τους τοποθέτησαν 200 τόνους άμμους. Μετά άνδρες του πολεμικού ναυτικού τα υπονόμευσαν με εκρηκτικά, ώστε μετά την προσάραξη τους σε προκαθορισμένο σημείο, να ανατιναζόταν για να επικαθίσουν στο βυθό.
Μια μέρα πριν την απόβαση (την D-1) οι πλοίαρχοι των πλοίων κράτησαν μόνο το απαραίτητο προσωπικό για το ταξίδι, παρέλαβαν ένα φάκελο με την ένδειξη «Να μην ανοίξει μέχρι να το διατάξει ο διοικητής της νηοπομπής (Convoy Commodore) και έπλευσαν στο σημείο εκκίνησης όπου σχηματίστηκαν οι νηοπομπές. Στη συνέχεια έπλευσαν προς τις αντίστοιχες ακτές αποβάσεως στη Νορμανδία με ταχύτητα 5κ.
Συνολικά χρησιμοποιήθηκαν και στους 5 κυματοθραύστες, 54 εμπορικά και 5 παλιά πολεμικά πλοία. Από τα εμπορικά πλοία, τέσσερα ήταν Ελληνικά:
α. το Γεώργιος Π. και το Άγιος Σπυρίδων με ελληνική σημαία που προσάραξαν μπροστά από την ακτή Γκόλντ για να κάνουν τον κυματοθραύστη Γκούσμπερυ 3 και
β. το Πάνος και το Μαριπόζα που ήταν Ελληνικών συμφερόντων αλλά αγοράστηκαν για το σκοπό αυτό από το Υπουργείο Πολέμου (MOWT) μέσω της διαχειρίστριας εταιρείας «The Denholm Group». Αυτά έπλευσαν προς την ακτή Τζούνο για να σχηματίσουν τον κυματοθραύστη Γκούσμπερυ 4.
Από τα πολεμικά που χρησιμοποιήθηκαν το παλιό θωρηκτό HMS Centurion που είχε υποστεί ζημιές το 1942 από επίθεση 9 Γερμανικών βομβαρδιστικών στη Μάλτα το οποίο προσάραξε στις 9 Ιουνίου 1944, για να σχηματίσει τον δεύτερο κυματοθραύστη στην ακτή Όμαχα. Την ίδια μέρα επίσης βυθίστηκε και το παλιό και παροπλισμένο ελαφρύ καταδρομικό HMS DURBAN για να αποτελέσει μέρος του πέμπτου κυματοθραύστη Γκούσμπερυ. Δίπλα του βυθίστηκε αμέσως μετά και το αδελφό του πλοίο ORP DRAGON που είχε δοθεί στην Πολωνία με δανεισμό και επλήγη από μια ανθρωπο-τορπίλη στις 8 Ιουνίου στη περιοχή του Καέν (Caen) η επισκευή του οποίου κρίθηκε ασύμφορη.
Για τον ίδιο κυματοθραύστη βυθίστηκε επίσης την ίδια μέρα και το παλαιό Ολλανδικό καταδρομικό HNLMS Sumatra, που είχε προβλήματα στο σύστημα πρόωσης. Τέλος το παλιό Γαλλικό θωρηκτό FS Courbet που χρησιμοποιείτο σαν πλοίο αποθήκη των Γάλλων στο Πόρτσμουθ της Αγγλίας και είχε παροπλιστεί από το 1941, βυθίστηκε και αυτό για να συμπληρώσει τον 5ο κυματοθραύστη.
Το διάστημα λειτουργίας, λόγω εχθρικών προσβολών και λόγω των κακών καιρικών συνθηκών που επικρατούσαν την περίοδο των επιχειρήσεων στη περιοχή, από τα πλοία στους κυματοθραύστες, άλλα βούλιαξαν και άλλα μετακινήθηκαν και χρειάστηκε να εξευρεθούν επιπλέον 17 πλοία για να συμπληρώσουν τα κενά που δημιουργήθηκαν.
Όλα τα πλοία αυτά, μετά το πέρας των επιχειρήσεων, τον Οκτώβριο του 1945, επισκευάστηκαν προσωρινά, ανελκύστηκαν και μεταφέρθηκαν στην Αγγλία για εκποίηση (scrapped).
Το Λιμάνι Μάλμπερι Α (Α-Αμερικανικές δυνάμεις)
Το Μάλμπερυ Α, εγκαταστάθηκε στην ακτή Όμαχα που ήταν στο Σαιν-Λωράν-συρ-Μερ. Εκεί το πρωί της D-Day, έφτασαν πρώτα τα Μπόμπαρντενς για τον εξωτερικό κυματοθραύστη και την επόμενη μέρα ήλθε το πρώτο πλοίο για τον εσωτερικό.
Το πρώτο Φοίνιξ για τον μεσαίο κυματοθραύστη μπήκε στις 9 Ιουνίου. Όλοι οι κυματοθραύστες είχαν ολοκληρωθεί το απόγευμα της 11ης Ιουνίου. Επίσης σταδιακά έφταναν και τα υπόλοιπα τμήματα του λιμανιού που μέχρι τις 18 Ιουνίου το λιμάνι είχε συναρμολογηθεί και λειτουργούσε πλήρως έχοντας 6 κεφαλόμωλα με τρεις δρόμους. Το λιμάνι λειτουργούσε υπό την διοίκηση του Πλοιάρχου Κλάρκ (Augustus Dayton Clark).
Όμως, επειδή τα επί μέρους τμήματα του, δεν είχαν αγκυροβοληθεί τόσο καλά όσο στο άλλο, στις 19 Ιουνίου που ξέσπασε μια ισχυρή καταιγίδα, προκλήθηκαν σοβαρές ζημιές οι οποίες ήταν αδύνατο να αποκατασταθούν. Γιαυτό τον λόγο η περαιτέρω συναρμολόγησή του σταμάτησε.
Αν και το λιμάνι αυτό εγκαταλείφθηκε στα τέλη Ιουνίου, η παραλία Όμαχα συνέχισε να χρησιμοποιείται για την εκφόρτωση οχημάτων και εφοδίων με αποβατικά σκάφη (LSTs) που προσαιγιαλωνόταν στην ακτή. Έτσι, οι Αμερικανοί κατάφεραν να εκφορτώσουν μεγαλύτερες ποσότητες εφοδίων, από ό,τι στο άλλο λιμάνι των Βρετανικών δυνάμεων.
Λιμάνι Μάλμπερι B (Β-Βρετανικές δυνάμεις).
Το Μάλμπερυ Β, εγκαταστάθηκε στην ακτή Γκόλντ δίπλα στη πόλη Αρρομάνς (Arromanches) για την εξυπηρέτηση των Βρετανικών και των Καναδικών δυνάμεων.
Το λιμάνι αυτό προς τιμή του Π/Θ που πήρε την απόφαση να φτιαχτεί και που το επισκέφτηκε, ονομαζόταν και Πορτ Ουίνστον (Port Winston).
Το πρωί της D-Day, έφτασαν στην Αρρομάνς τα πρώτα «Μπόμπαρντενς» και «Φοίνικες» που αμέσως τοποθετήθηκαν και βυθίστηκαν στις θέσεις τους. Το πρωί της 8ης Ιουνίου 1944 είχαν σχηματιστεί οι προστατευτικού κυματοθραύστες ενώ μέχρι τις 15 Ιουνίου είχαν έλθει συναρμολογηθεί και τοποθετηθεί 115 «Φοίνικες» που δημιουργούσαν ένα προστατευτικό τόξο μήκους πέντε μιλίων μεταξύ του Τρασί-συρ-Μερ (Tracy-sur-Mer) στα δυτικά και του Άνελλ (Asnelles) στα ανατολικά.
Το λιμάνι είχε 7 κεφαλόμωλα με 3 δρόμους για τα εμπορικά πλοία και 2 κεφαλόμωλα με ένα δρόμο για τα αρματαγωγά. Συνολικά είχε 33 προβλήτες και 10 μίλια (16 χιλιόμετρα) πλωτών δρόμων και δικαίως θεωρήθηκε ως ένα από τα καλύτερα παραδείγματα της στρατιωτικής μηχανικής. Ακόμη και σήμερα υπολείμματα του λιμανιού είναι ορατά από τις παραλίες του Αρρομάνς.
Η λειτουργεία του του λιμανιού είχε ανατεθεί στην ομάδα του 20ου Τάγματος Μηχανικού υπό την διοίκηση του Αντισυνταγματάρχη Lt. Col. G C B Shaddick και το λιμάνι λειτούργησε συνεχώς μέχρις ότου καταλήφθηκε από την 11η Βρετανική στρατιά στις 4 Σεπτεμβρίου 1944 και επισκευάστηκε, το λιμάνι της Αμβέρσας.
Η καταιγίδα της 19ης Ιουνίου 1944
Τα λιμάνια Μάλμπερις λειτουργούσαν κανονικά μέχρις που τη νύχτα της 19ης προς 20η Ιουνίου, που ξέσπασε μια ξαφνική σφοδρή θύελλα με βορειοανατολικούς ανέμους έντασης 8 μποφόρ, ασυνήθιστη σε ένταση για την εποχή και με μέσο όρο ύψους κύματος 8 πόδια.
Ήταν ένας εχθρός, ισχυρότερος από τους Γερμανούς, που δοκίμαζε για 3 μέρες και 2 νύχτες τις υποδομές και των δύο λιμανιών. Βλέπετε, τα λιμάνια είχαν σχεδιαστεί με γνώμονα τις καλοκαιρινές καιρικές συνθήκες των τελευταίων ετών, αλλά αυτή ήταν η χειρότερη καταιγίδα που έπληξε τη περιοχή τα τελευταία 40 χρόνια.
Η καταιγίδα που ξέσπασε προξένησε καταστροφές και στα δύο λιμάνια, αλλά οι μεγαλύτερες έγιναν στο Μάλμπερυ Α που εξυπηρετούσε τις Αμερικανικές δυνάμεις στην παραλία Όμαχα. Εκεί η καταστροφή ήταν τόσο μεγάλη που οι ζημιές ήταν ανεπανόρθωτες.
Τα 22 από τα 28 κιβώτια «φοινίκων» από οπλισμένο σκυρόδεμα του κυματοθραύστη, καταστράφηκαν ολοσχερώς. Τα «Μπόμπαρντενς» των πλωτών χαλύβδινων κυματοθραυστών παρασύρθηκαν και οι δρόμοι και οι προβλήτες διαλύθηκαν.
Επίσης, περίπου 30 LCTs παρασύρθηκαν από τους ανέμους και τα κύματα και έπεσαν πάνω στον κύριο λιμενοβραχίονα καταστρέφοντας τον.
άλλο λιμάνι στο Αρρομάνς, το Μάλμπερυ Β, που ήταν γνωστό και ως Πορτ Ουίνστον (Port Winston) από το όνομα του πρωθυπουργού, ήταν πιο προστατευμένο και παρόλο που είχε υποστεί και αυτό ζημιές από την καταιγίδα αυτό συνέχισε να λειτουργεί.
Οι ζημιές του αποκαταστάθηκαν γρήγορα, ενώ για την πλήρη αποκατάσταση του χρησιμοποιήθηκαν τμήματα του άλλου λιμανιού.
Το Μάλμπερυ B επισκευάστηκε και ενισχύθηκε ουσιαστικά με μονάδες που διασώθηκαν από το αμερικανικό λιμάνι ενώ στους «Φοίνικες» προστέθηκαν ποσότητες άμμου για να έχουν μεγαλύτερη σταθερότητα. Αυτό βοήθησε για την παρατεταμένη λειτουργία του λιμανιού.
Μετά την καταστροφή που προκάλεσε η καταιγίδα, οι Αμερικανοί συνέχισαν να εκφορτώνουν τα εφόδια τους στην παραλία Όμαχα χρησιμοποιώντας το DUKW, to 2.5-ton 6-τροχών αμφίβιο όχημα και τα αρματαγωγά πλοία στην θέση του Μάλμπερυ A αφού η κατάσταση της θαλάσσης, λόγω της προστασίας της περιοχής από τους κυματοθραύστες, το επέτρεψε.
Ανακεφαλαίωση-Συμπεράσματα
Τα διδάγματα που αντλήθηκαν από την αποτυχημένη επιδρομή στη Διέππη το 1942, ήταν η αιτία της δημιουργίας των συναρμολογούμενων λιμανιών Μάλμπερις που συνέβαλαν στην επιτυχία των συμμαχικών επιχειρήσεων στη Γαλλία το 1944.
Ενώ το λιμάνι Μάλμπερυ Α στην παραλία Όμαχα καταστράφηκε νωρίτερα από το αναμενόμενο λόγω ξαφνικής καταιγίδας, το Μάλμπερυ Β , το Πορτ Ουίνστον χρησιμοποιήθηκε με επιτυχία για τους επόμενους 8 μήνες, παρά το γεγονός ότι τα λιμάνια αυτά είχαν σχεδιαστεί με την παραδοχή ότι θα άντεχαν να χρησιμοποιούνται μόνο για 3 μήνες. Στο διάστημα δε αυτό της λειτουργίας του, διαχειρίστηκε πάνω από 2,5 εκατομμύρια στρατιώτες, 500.000 οχήματα και 4 εκατομμύρια τόνους προμηθειών και επέτρεψε την διακίνηση των αναγκαίων ενισχύσεων για την απελευθέρωση της Γαλλίας και της συντριβής των Γερμανικών δυνάμεων.
Αν και οι σύμμαχοι κατέλαβαν το Χερβούργο και άλλα μικρότερα λιμάνια στις 26 Ιουνίου, μέχρι την 27η Ιουλίου επισκευαζόταν οι ζημιές που οι Γερμανοί προκάλεσαν φεύγοντας. Συνεπώς, τα μαχόμενα συμμαχικά στρατεύματα εξακολουθούσαν να εξαρτώνται από την αποτελεσματικότητα των Μάλμπερις γι’ αυτό και ο Τσόρτσιλ στις 23 Ιουλίου, μετά την επίσκεψη του στο λιμάνι Μάλμπερις δήλωσε: «Αυτό το θαυματουργό λιμάνι έπαιξε και θα συνεχίσει να παίζει τον πιο σημαντικό ρόλο στην απελευθέρωση της Ευρώπης».
Την 1η Σεπτεμβρίου 1944, η 2η Καναδική Μεραρχία Πεζικού εισήλθε για άλλη μια φορά στη Διέππη, αυτή τη φορά όμως ως απελευθερωτές.
Το λιμάνι Μάλμπερυ Β, συνέχισε να χρησιμοποιείται συνεχώς μέχρι τις 19 Νοεμβρίου 1944 που οι Βρετανοί σταμάτησαν την λειτουργία του αφού δεν χρειαζόταν πλέον.
Επίλογος
Αυτή είναι η ιστορία των λιμανιών Μάλμπερις. Η εφεύρεση που παρά το μεγάλο οικονομικό κόστος, εξουδετέρωσε τους κινδύνους μιας απόβασης σε ανοιχτή και εχθρική παραλία και συνέβαλε στην επιτυχία της αποβατικής ενέργειας στην Νορμανδία.
Ο τότε υπουργός Εξοπλισμών της Ναζιστικής Γερμανίας, Άλμπερτ Σπέερ, αναφερόμενος στο «τοίχος του Ατλαντικού» είπε μετά την ήττα τους: «Για να κατασκευάσουμε τις άμυνές μας σε δύο χρόνια χρησιμοποιήσαμε 13 εκατομμύρια κυβικούς τόνους σκυροδέματος και ενάμιση εκατομμύριο τόνους χάλυβα. Ένα δεκαπενθήμερο μετά την απόβαση του εχθρού, αυτή η δαπανηρή προσπάθεια ακυρώθηκε από μια απλή ιδέα ενός έξυπνου ανθρώπου».
Μετά την καταστροφή του λιμένα Μάλμπερυ Α από την καταιγίδα, ο Αμερικανός ναύαρχος Τζων Λέσλι Χώλ (Admiral John Leslie Hall) δήλωσε: «Νομίζω ότι είναι η μεγαλύτερη σπατάλη ανθρώπινου δυναμικού και εξοπλισμού που έχω δει ποτέ. Μπορώ να ξεφορτώνω χίλια LST κάθε φορά σε ανοιχτές ακτές αποβάσεως. Γιατί να μου δώσεις κάτι που όποιος έχει δει ποτέ τη θάλασσα να ενεργεί πάνω σε τσιμεντόλιθους 150 τόνων όπως στην Καζαμπλάνκα, ξέρει ότι η πρώτη μεγάλη καταιγίδα θα φέρει την καταστροφή. Τι ωφελεί να τα χτίζετε μόνο και μόνο για να καταστρέφονται και να γεμίζουν σκουπίδια οι παραλίες».
Μετά τον πόλεμο, ιστορικοί, ιδιαίτερα Αμερικανοί, ανέφεραν ότι αν και η λειτουργία των προκατασκευασμένων λιμανιών ήταν επιτυχής, οι τεράστιοι πόροι που χρησιμοποιήθηκαν στο Μάλμπερυ, στην ουσία σπαταλήθηκαν, αφού ο εφοδιασμός των Αμερικανικών δυνάμεων γινόταν από τις ακτές αποβάσεως μέχρι και τον Σεπτέμβριο του 1944, χωρίς τη χρήση των Μάλμπερις.
Όμως, αδιαμφισβήτητο γεγονός είναι το ότι η επιτυχία της εισβολής στη Νορμανδία εξαρτήθηκε από την επιτυχή κατασκευή των λιμανιών Μάλμπερις και τα λιμάνια αυτά πέτυχαν το σκοπό τους παρέχοντας συνεχώς πολεμικό υλικό, πυρομαχικά και εφόδια στους επιτιθέμενους. Τουλάχιστον μέχρι τότε που μπόρεσε να χρησιμοποιηθεί ένα από τα μεγάλα λιμάνια της περιοχής, η Αμβέρσα στις 4 Σεπτεμβρίου 1944.
Δείτε ένα πολύ κατατοπιστικό 8-λεπτο ντοκιμαντέρ με τίτλο: Mulberry Harbours/How disaster at Dieppe led to D-Day success:
Βιβλιογραφία–Πηγές
Antill Peter; Bradford Jeffrey; Moore David, Case 1.4, Operation Overlord: Supply Chain Innovation during World War II, Case Studies in Defence Procurement and Logistics, Volume I., Cambridge Academic, Cambridge 2011, ISBN978-1-903499-61-0. OCLC 858069223.
Brian Bonnard, Alderney at War: 1939-1949, Stroud, 1993, ISBN0-7509-0343-0,.
Crawford R. W., Mulberry B D+4–D+147 10 June to 31 October 1944(Report), SHAEF, Νοέμβριος 1944,
Falconer Jonathan, D-Day Manual: ‘Neptune’, ‘Overlord’ and the Battle of Normandy. Sparkford, Somerset, Haynes, 2013. ISBN978-0-85733-234-9. OCLC 840187873.
Godfrey Frederick, The Logistics of Invasion 44–49, Army Logistician, 2003, ISSN0004-2528
Hartcup Guy, Code Name Mulberry:The Planning Building and Operation of the Normandy Harbours, Pen & Sword Military, South Yorkshire, 2011, ISBN978-1-84884-558-9.
Hughes Michael; Momber, Gary, The Mulberry Harbour Remains, Hampshire, York, 2000, ISBN1-902771-14-1. OCLC 49326461.
Jackson Zoe, Grey Stephen, Adcock Thomas, Taylor Paul, The waves at the Mulberry Harbours, Journal of Ocean Engineering and Marine Energy, 2017, ISSN 2198-6452.
Kennard F. Michael, The Building of Mulberry Harbour, The War Illustrated Volume 10, No. 255, April 1947
Morison Samuel Eliot, The Invasion of France and Germany, History of United States Naval Operations in World War II. Vol. XI, Brown and Cimoany. Boston 1957, OCLC671874345.
Morton High, Jones Wilbur, The Journey Continues: The World War II Home Front, White Mane Books, Pennsylvania, 2005, ISBN978-1-57249-365-0. OCLC 751019759.
Murchie A. T., The Mulberry Harbour Project in Wigtownshire 1942-1944, G.C. Book Publishers Ltd, 1993, ISBN1-872350-62-3.
Osmanski, F. A, Logistical Planning of Operation Overlord,Military Review, January 1950, ISSN 0026-4148.
Stanford Alfred, Force Mulberry: The Planning and Installation of the Artificial Harbor of U.S. Normandy Beaches in World War II, William Morrow & Co, New York, 1951,
Πηγές διαδικτύου
https://greekworldhistory.blogspot.com/2014/03/d-day.html
https://web.archive.org/web/20121031112629/http:/www.thewarillustrated.info/255/the-building-of-mulberry-harbour.asp
https://web.archive.org/web/20130531120529/http:/www.dday-overlord.com/ports_artificiels.htm
https://www.britannica.com/topic/Mulberry-artificial-harbours-World-War-II
https://www.historic-uk.com/HistoryUK/HistoryofBritain/DDay-Mulberry-harbours/
https://www.history.navy.mil/content/history/nhhc/research/library/online-reading-room/title-list-alphabetically/o/operation-neptune-invasion-normandy/chapter-4-neptune-operations-plans.html
https://www.history.navy.mil/research/library/online-reading-room/title-list-alphabetically/m/miracle-harbor.html
https://www.historylearningsite.co.uk/world-war-two/world-war-two-in-western-europe/d-day-index/the-mulberry-harbour/
https://www.iwm.org.uk/history/how-the-mulberry-harbours-kept-d-day-afloat
https://www.royalnavy.mod.uk/-/media/royal-navy-responsive/documents/events/d-day-70/13_472-nhb-operation-neptune-d_day-book.pdf
https://www.wikiwand.com/el/Λιμένες_Μάλμπερι
https://www.wikiwand.com/en/Mulberry%20harbours
https://www.wikiwand.com/en/Mulberry_harbour#Harbour_elements_and_code_names
https://www.youtube.com/watch?v=B7vYXqQC7ME
https://www.youtube.com/watch?v=B7vYXqQC7ME
