Γράφει ο Χρήστος Αμπατζής
Η ναυμαχία της θάλασσας της Ιάβας εντάσσεται στο πλαίσιο της ιαπωνικής εκστρατείας για την κατάληψη των Ολλανδικών Ανατολικών Ινδιών. Αποτέλεσε μία από τις πρώτες αναμετρήσεις των συμμαχικών ναυτικών δυνάμεων με το Ιαπωνικό Αυτοκρατορικό Ναυτικό (IJN) και μάλιστα μία από τις λίγες εκ παρατάξεως συγκρούσεις. Τρόπον τινά, θα μπορούσε να υποστηριχθεί ότι άνοιξε την αυλαία των ναυτικών επιχειρήσεων στο θέατρο του Ειρηνικού. Αν υιοθετηθεί αυτή η προσέγγιση, τότε μάλλον ο κατά θάλασσα πόλεμος ξεκίνησε εξαιρετικά δυσοίωνα για τους Συμμάχους.
Οι Ολλανδικές Ανατολικές Ινδίες
Η ιδέα για την κατάληψη των Ολλανδικών Ανατολικών Ινδιών γεννήθηκε στο μυαλό του Ιαπωνικού Γενικού Επιτελείου τον Ιούλιο του 1941 όταν ΗΠΑ, Αγγλία και Ολλανδία προχώρησαν στην επιβολή εμπάργκο πετρελαίου στην Ιαπωνία ως απάντηση στον πόλεμό της με την Κίνα. Η απρόσκοπτη τροφοδότηση με τον μαύρο χρυσό συνιστούσε υπαρξιακή ανάγκη για το Τόκυο η εσωτερική παραγωγή του οποίου κατείχε μάλλον συμβολικό χαρακτήρα. Όχι μόνο δεν μπορούσε να τροφοδοτήσει την πολεμική προσπάθεια της Αυτοκρατορίας αλλά ούτε καν επαρκούσε για την κάλυψη των εγχώριων αναγκών! Για να γίνουν αντιληπτά τα μεγέθη αναφέρεται πως το 1939, η Ιαπωνία είχε εισάγει 19,4 εκατομμύρια βαρέλια πετρελαίου από τις ΗΠΑ, 14,1 εκατομμύρια από την Ολλανδία (Ολλανδικές Ανατολικές Ινδίες) και 3,4 εκατομμύρια από άλλες πηγές, ένα σύνολο 36,9 εκατομμυρίων βαρελιών! Συγκριτικά με αυτά, η εσωτερική παραγωγή για το ίδιο έτος ανήλθε μόλις σε 3,1 εκατομμύρια βαρέλια. Καθίσταται προφανές ότι, εφόσον διαιωνιζόταν, το εμπάργκο πετρελαίου όχι απλά θα έπληττε αλλά θα συνέτριβε την ιαπωνική οικονομία. Όπως ήταν αναμενόμενο, το Τόκυο βρέθηκε μπροστά σε ένα δίλημμα. Είτε θα έπρεπε να ενδώσει στις αμερικανικές πιέσεις – με ό,τι αυτό συνεπαγόταν – είτε να αποκτήσει πρόσβαση στην υπερπολύτιμη ενέργεια που είχε ανάγκη δια της βίας. Ανάμεσα στην εθνική ταπείνωση και τον πόλεμο, η χώρα επέλεξε το δεύτερο.
Πολεμική Προπαρασκευή
Με την απόφαση για κατάληψη των Ολλανδικών Ανατολικών Ινδιών να έχει ήδη ληφθεί, ξεκίνησαν εργασίες για την προετοιμασία και τον σχεδιασμό της επερχόμενης εκστρατείας. Δεδομένου ότι η Ιαπωνία δεν διέθετε τον απαιτούμενο αριθμό πλοίων ώστε να πραγματοποιήσει συντονισμένες και ταυτόχρονες αποβάσεις σε όλο το θέατρο επιχειρήσεων, προκρίθηκε η ιδέα της σταδιακής κατάκτησης. Ως πρώτοι στόχοι τέθηκαν η χερσόνησος της Μαλαισίας, το Βόρνεο και οι Φιλιππίνες. Μετά την επιτυχή κατάληψη τους, οι αυτοκρατορικές δυνάμεις θα προχωρούσαν με άλματα από νησί σε νησί και θα ολοκλήρωναν τις επιχειρήσεις με την κατάκτηση της πρωτεύουσας των Ολλανδικών Ανατολικών Ινδιών την Ιάβα. Η επιτυχία του όλου εγχειρήματος στηριζόταν σε δύο παραμέτρους. Την διατήρηση ενός αδιάκοπου ρυθμού προέλασης και η χρήση μεγάλης δύναμης πυρός τόσο στη θάλασσα όσο και στον αέρα.
Για τον σκοπό αυτό, οι Ιάπωνες επιτελείς δεν υπήρξαν φειδωλοί στα μέσα που διέθεσαν. Συγκροτήθηκε η Νότια Εκστρατευτική υπό την γενική διοίκηση του Αντιναυάρχου Nobutake Kondo. Σε αυτήν υπάγονταν τρεις διακριτές διοικήσεις. Η Δυτική Δύναμη υπό τον Αντιναύαρχο Jisaburo Ozawa, η Ανατολική Δύναμη υπό τον Αντιναύαρχο Ibo Takahashi και η Δύναμη Κάλυψης την οποία διοικούσε ο ίδιος ο Kondo. Για την εκπλήρωση της αποστολής τους οι τρεις ναύαρχοι είχαν στην διάθεσή τους συνολικά 1 ελαφρύ αεροπλανοφόρο, 2 θωρηκτά, 12 βαρέα καταδρομικά, 4 ελαφρά καταδρομικά και 52 αντιτορπιλικά ήτοι 71 μονάδες επιφανείας οι οποίες κατανέμονταν ως εξής:
- Δυτική Δύναμη: 5 βαρέα καταδρομικά (Mogami, Mikuma, Suzuya, Kumano και Chokai), 1 ελαφρύ καταδρομικό (Sendai) και 7 αντιτορπιλικά.
- Ανατολική Δύναμη: 1 ελαφρύ αεροπλανοφόρο (Ryujo), 4 βαρέα καταδρομικά (Myoko, Nachi, Haguro και Ashigara), 2 ελαφρά καταδρομικά (Jintsu και Naka) και 19 αντιτορπιλικά.
- Δύναμη Κάλυψης: 2 θωρηκτά (Haruna και Kongo), 3 βαρέα καταδρομικά (Atago, Takao και Maya) και 8 αντιτορπιλικά.
- Λοιπές Δυνάμεις: 1 ελαφρύ καταδρομικό και 18 αντιτορπιλικά σε υποστηρικτικό ρόλο.
Συνολικά, οι ιαπωνικές δυνάμεις απολάμβαναν μιας σειράς πλεονεκτημάτων. Είχαν σημαντική αριθμητική ισχύ, η πλειοψηφία των πλοίων τους ήταν σύγχρονα ή/και νεότευκτα ενώ τα πληρώματα ήταν άριστα εκπαιδευμένα με έμφαση τις κατά παράταξη ναυμαχίες και τις νυκτερινές επιχειρήσεις. Τέλος, είχαν την κάλυψη σημαντικών αεροπορικών δυνάμεων τόσο του ναυτικού όσο και του στρατού. Οι πιλότοι, βετεράνοι οι περισσότεροι των σινο-ιαπωνικών πολέμων, ήταν άριστα εκπαιδευμένοι και δεξιοτέχνες στην προσβολή χερσαίων και ναυτικών στόχων.
Η δράση των Ιαπώνων στο πρώτο στάδιο του πολέμου στον Ειρηνικό θα μπορούσε να χαρακτηριστεί ως ένα ασιατικό Blitzkrieg (Κεραυνοβόλος Πόλεμος). Μέχρι τα Χριστούγεννα του 1941 τα αυτοκρατορικά στρατεύματα είχαν καταλάβει το μεγαλύτερο τμήμα της Μαλαισίας καθώς και τις στρατηγικές περιοχές Kuching και Miri στο βόρειο Βόρνεο. Παράλληλα, η κατάκτηση των Φιλιππίνων και του νησιού Jolo εξασφάλισε στους Ιάπωνες τα αναγκαία αεροδρόμια προκειμένου να μπορούν να εξασφαλίσουν αεροπορική υποστήριξη στα τμήματα που θα επιχειρούσαν την κατάκτηση των Ολλανδικών Ανατολικών Ινδιών. Δεδομένου ότι η Νότια Εκστρατευτική Δύναμη διέθετε μόλις ένα αεροπλανοφόρο, η κατάληψη αεροδρομίων ήταν κάτι παραπάνω από επιτακτική.
Οι Συμμαχικές Δυνάμεις
Ως εμπόδιο στα ιαπωνικά επεκτατικά σχέδια ορθώνονταν οι συμμαχικές δυνάμεις που είχαν αναπτυχθεί σε εκείνη την γωνιά του Ειρηνικού. Ωστόσο, σε αντίθεση με τους αντιπάλους τους, αντιμετώπιζαν σωρεία προβλημάτων. Τον Δεκέμβριο του 1941 η παρουσία των Συμμάχων συνιστούσε ένα πολυποίκιλτο μωσαϊκό, πλήρως αντιπροσωπευτικό των προπολεμικών προτεραιοτήτων τριών διαφορετικών ναυτικών (αμερικανικό, βρετανικό και ολλανδικό) καθώς και τεσσάρων κρατών (ΗΠΑ, Αγγλία, Αυστραλία και Ολλανδία).
Η ισχυρότερη δύναμη στην περιοχή ήταν ο Αμερικανικός Ασιατικός Στόλος υπό τον Ναύαρχο Thomas Hart. Παρά τον πομπώδη τίτλο, επρόκειτο περί μίας σχετικά μικρής και εν πολλοίς παραμελημένης δύναμης αποτελούμενης από τα βαρέα καταδρομικά Houston και Boise, το παλαιό ελαφρύ καταδρομικό Marblehead, 12 αντιτορπιλικά κλάσης Clemson, ναυπηγημένα κατά τον Α’ Παγκόσμιο Πόλεμο, και 29 παλαιά υποβρύχια. Τέλος, στον αεροπορικό τομέα διέθετε 28 υδροπλάνα Catalina, ιδανικά για αποστολές ανίχνευσης αλλά παντελώς ανίκανα να αντιμετωπίσουν ιαπωνικά μαχητικά.
Η ισχυρότερη δύναμη στην περιοχή ήταν ο Αμερικανικός Ασιατικός Στόλος υπό τον Ναύαρχο Thomas Hart. Παρά τον πομπώδη τίτλο, επρόκειτο περί μίας σχετικά μικρής και εν πολλοίς παραμελημένης δύναμης αποτελούμενης από τα βαρέα καταδρομικά Houston και Boise, το παλαιό ελαφρύ καταδρομικό Marblehead, 12 αντιτορπιλικά κλάσης Clemson, ναυπηγημένα κατά τον Α’ Παγκόσμιο Πόλεμο, και 29 παλαιά υποβρύχια. Τέλος, στον αεροπορικό τομέα διέθετε 28 υδροπλάνα Catalina, ιδανικά για αποστολές ανίχνευσης αλλά παντελώς ανίκανα να αντιμετωπίσουν ιαπωνικά μαχητικά.
Το Βασιλικό Ναυτικό τελούσε υπό τις διαταγές του Βρετανού Ναυάρχου Sir Tom Philips και βρισκόταν σε παρεμφερή κατάσταση με τους Αμερικανούς ομολόγους του. Κορωνίδα των μονάδων επιφανείας του ήταν το αεροπλανοφόρο Indomitable το οποίο, όμως, στερείτο αεροσκαφών καθώς το κλιμάκιο αεροπλάνων του είχε σταλεί στην Μαλαισία προκειμένου να αναχαιτιστεί η αδιάκοπη ιαπωνική προέλαση. Οι Βρετανοί διέθεταν επίσης το βαρύ καταδρομικό Exeter, κλάσης York, δύο ελαφρά καταδρομικά κλάσης Perth, τα Perth και Hobart, καθώς και δύο παλαιά καταδρομικά κλάσης Danae του Α’ Παγκοσμίου Πολέμου, τα Danae και Dragon. Τέλος, υπήρχαν 4 σύγχρονα αντιτορπιλικά καθώς και μερικά άλλα που όμως επιχειρούσαν μεταξύ Κεϋλάνης και Σιγκαπούρης.
Οι συμμαχικές δυνάμεις συμπληρώνονταν από το Ολλανδικό Ναυτικό υπό την διοίκηση του Αντιναυάρχου Conrad Helfrich. Οι Ολλανδοί διέθεταν 3 ελαφρά καταδρομικά, τα Tromp, Java και De Ruyter, 7 αντιτορπιλικά και 15 υποβρύχια. Όλα οι μονάδες, με εξαίρεση το De Ruyter, είχαν ναυπηγηθεί στα μέσα της δεκαετίας του 1920. Ωστόσο, οι Ολλανδοί βρίσκονταν στην χειρότερη κατάσταση από όλους. Με την πατρίδα τους να έχει καταληφθεί από τους Γερμανούς, έπειτα από μια συμβολική αντίσταση 12 ωρών, δεν μπορούσαν να εξασφαλίσουν τα αναγκαία ανταλλακτικά και πολύ περισσότερο το απαιτούμενο ανθρώπινο δυναμικό. Ενδεικτικό της λειψανδρίας που μάστιζε τις ολλανδικές δυνάμεις είναι το γεγονός ότι ένα από τα αντιτορπιλικά τους παρέμενε καθηλωμένο στον ναύσταθμο της Ιάβας καθώς δεν είχε πλήρωμα και περίμεναν πότε θα βυθιστεί κάποιο άλλο σκάφος προκειμένου να μεταφέρουν άνδρες από εκείνο!
Το γενικό πρόσταγμα είχε ο Αμερικανός Ναύαρχος Thomas Hart, όστις ταυτόχρονα επιτελούσε και τον ρόλο του Γενικού Διοικητή Συμμαχικών Ναυτικών Δυνάμεων Νοτιο-ανατολικής Ασίας, ως τμήμα της νεοσυσταθείσας Αμερικανικής-Αγγλικής-Ολλανδικής-Αυστραλιανής Διοίκησης (ABDACOM), μιας ενοποιημένης συμμαχικής διοικητικής δομής για όλη την περιοχή! Συνολικά, λοιπόν, οι Σύμμαχοι παρέτασσαν 1 αεροπλανοφόρο, 3 βαρέα και 8 ελαφρά καταδρομικά, 23 αντιτορπιλικά και 44 υποβρύχια, συνολικά 79 μονάδες. Οι δυνάμεις αυτές ναυλοχούσαν στην νήσο Ιάβα, κατανεμημένες στα λιμάνια Soerabaja και Tandjong Priok στα δύο άκρα του νησιού. Αμφότεροι λιμένες ωστόσο στερούνταν επαρκής αντιαεροπορικής κάλυψης. Από καθαρά αριθμητική πλευρά, οι δύο αντίπαλοι ήταν σχεδόν ισοδύναμοι με τους Συμμάχους να απολαμβάνουν καθολική αριθμητική υπεροχή στον τομέα των υποβρυχίων. Ωστόσο, υστερούσαν σημαντικά σε ποιότητα τόσο του υλικού όσο και των πληρωμάτων τους.
Το συμμαχικό σχέδιο για το 1942 ήταν καθαρά αμυντικό και μάλιστα περιστρεφόταν γύρω από την λογική της παθητικής άμυνας. Αντικειμενικός σκοπός ήταν η παρεμπόδιση των Ιαπώνων από το να αποκτήσουν πρόσβαση στον Ινδικό Ωκεανό. Παράλληλα, ευκταία ήταν και η αποτροπή ιαπωνικών αποβατικών εγχειρημάτων στις Ολλανδικές Ανατολικές Ινδίες, όπου αυτό ήταν εφικτό. Η συμμαχική διοίκηση αντιλαμβανόταν ότι το μεγαλεπήβολο σχέδιο των Ιαπώνων απαιτούσε την ανάπτυξη πολυάριθμων αποβατικών μοιρών τις οποίες ο αντίπαλος δεν θα μπορούσε να καλύψει στην πληρότητά τους. Ως εκ τούτου, τα συμμαχικά σκάφη να μπορούσαν να προσβάλουν ευκαιριακούς στόχους.
Η αυλαία ανοίγει…
Στις 10 Ιανουαρίου 1942, οι ιαπωνικές δυνάμεις διενήργησαν τις πρώτες αποβατικές τους ενέργειες στις ολλανδικές κτήσεις. Η 56η Μεικτή Ομάδα Πεζικού, υπό τον Στρατηγό Shizuo Sakaguchi, αποβιβάστηκε στο Tarakan, στο βόρειο-ανατολικό Βόρνεο, και έπειτα από σύντομη μάχη έσπασε την αντίσταση του εκεί ευρισκόμενου ολλανδικού τάγματος καταλαμβάνοντας το παρακείμενο αεροδρόμιο. Σχεδόν ταυτόχρονα, Ιάπωνες αλεξιπτωτιστές πραγματοποίησαν την πρώτη αεραποβατική επιχείρηση στο θέατρο του Ειρηνικού καταλαμβάνοντας εύκολα το αεροδρόμιο στο Menado. Πλέον, τα αυτοκρατορικά στρατεύματα είχαν εξασφαλίσει την δεύτερη γραμμή αεροδρομίων που χρειάζονταν και ήταν έτοιμα να πραγματοποιήσουν το επόμενο άλμα με στόχο τις βάσεις σε Makassar, Kendari και Balikpapan.
Αυτό, βέβαια, δεν σήμαινε ότι οι σύμμαχοι είχαν παραμείνει με σταυρωμένα τα χέρια. Σχεδόν αμέσως μετά την πτώση του Menado, αμερικανικά, ολλανδικά και αυστραλιανά αεροσκάφη πραγματοποίησαν επανειλημμένες επιδρομές κατά της καταληφθείσας βάσης ενώ ναυτικές δυνάμεις απέπλευσαν προς αναχαίτιση τυχόν νέων ιαπωνικών αποβάσεων. Συγκεκριμένα, περί τα μέσα Ιανουαρίου, η Δύναμη Επιχειρήσεων 5 (ΔΕ 5 – Task Force 5), αποτελούμενη από τα καταδρομικά Houston, Boise και Marblehead καθώς και 6 αντιτορπιλικά, υπό τις διαταγές του Αμερικανού Υποναυάρχου William Glassford αναπτύχθηκε δύο φορές έπειτα από εσφαλμένες πληροφορίες που ανέφεραν την παρουσία ιαπωνικών αποβατικών στόλων στο νότιο Βόρνεο. Στις 20 Ιανουαρίου, το καταδρομικό Boise προσέκρουσε σε αχαρτογράφητο ύφαλο με συνέπεια να προκληθεί ρήγμα 30 μέτρων στο πλευρό του γεγονός που οδήγησε στην οριστική απομάκρυνσή του από το θέατρο επιχειρήσεων της Νότιο-ανατολικής Ασίας και στην επιστροφή του στην Ινδία για επισκευές. Αν και το πλήρωμά του δεν το γνώριζε ακόμα, το εν λόγω ατύχημα υπήρξε σωτήριο για το σκάφος.
Η πορεία προς την Ιάβα
Στις 22 Ιανουαρίου, ένα αεροσκάφος Catalina καθώς και το αμερικανικό υποβρύχιο Pike εντόπισαν μια ιαπωνική νηοπομπή να πλέει νότια με κατεύθυνση το Balikpapan και ανέφεραν σχετικά. . Στις 12:05 της 23ης Ιανουαρίου, ο Ναύαρχος Hart διέταξε την ΔΕ 5 να πλεύσει ολοταχώς και να πλήξει τα ιαπωνικά σκάφη. Δυστυχώς, ο εν λόγω σχηματισμός είχε αποδυναμωθεί σημαντικά καθώς το καταδρομικό Houston και 2 αντιτορπιλικά είχαν αποσπαστεί για την συνοδεία συμμαχικής νηοπομπής ενώ στο καταδρομικό Marblehead είχε ανακύψει μηχανική βλάβη. Αυτό σήμαινε πως η μοναδική διαθέσιμη δύναμη ήταν η 59η Μοίρα Αντιτορπιλικών υπό τον Αμερικανό Πλωτάρχη Paul Talbot, αποτελούμενη από μόλις 4 αντιτορπιλικά, τα John D. Ford, Parrott, Paul Jones και Pope. Παρά ταύτα, και υπό άσχημες καιρικές συνθήκες, ο αμερικανικός σχηματισμός άρχισε να κινείται βόρεια. Σύμφωνα με τις πληροφορίες του, ο Talbot εκτιμούσε ότι τα σκάφη του θα αντιμετώπιζαν 2 καταδρομικά και τουλάχιστον 8 αντιτορπιλικά. Αν οι αναφορές ήταν ακριβείς – κάτι για το οποίο ο Αμερικανός πλωτάρχης διατηρούσε τις επιφυλάξεις του – τότε αυτός και η μοίρα του είχαν διαταχθεί να πλεύσουν σε μια αποστολή αυτοκτονίας. Ωστόσο, ο Talbot δεν πτοήθηκε.
Η αψιμαχία που διεξήχθη τελικά στο Balikpapan χαιρετίστηκε με ενθουσιασμό από τους συμμάχους ως μια επιτυχία. Μέσα σε περίπου μία ώρα, τέσσερα ιαπωνικά μεταγωγικά είχαν βυθιστεί και αρκετά άλλα είχαν υποστεί ζημιές με τίμημα μόλις τρεις τραυματίες. Σύντομα, όμως, τα αισθήματα ευφορίας μετριάστηκαν από την έλευση αρνητικών νέων. Στις 24 Ιανουαρίου, οι Ιάπωνες κατέλαβαν το αεροδρόμιο στο Kendari, το νότιο-ανατολικό άκρο της νήσου Σουλαουέζι ενώ στις 25 ολοκλήρωσαν και την κατάληψη του Balikpapan. Πλέον, ο κύριος συμμαχικός ναύσταθμος στην Soerabaja βρισκόταν εντός του βεληνεκούς των ιαπωνικών βομβαρδιστικών. Στο εξής, οι αεροπορικές επιδρομές αποτελούσαν σχεδόν καθημερινό φαινόμενο.
Στις 4 Φεβρουαρίου, ιαπωνικά βομβαρδιστικά έπληξαν συμμαχικά σκάφη τα οποία είχαν σταλεί για να εμποδίσουν εχθρική απόβαση στο Makassar, στο νότιο-δυτικό άκρο της Σουλαουέζι, προκαλώντας ζημιές στα καταδρομικό Houston και Marblehead. Μάλιστα, το τελευταίο υπέστη τέτοιο σφυροκόπημα ώστε αναγκάστηκε να επιστρέψει στις ΗΠΑ για εκτεταμένες επισκευές.
Εν τω μεταξύ, η ιαπωνική προέλαση συνεχιζόταν ακάθεκτη. Στις 9 Φεβρουαρίου κατελήφθη το Makassar ενώ στις 15 έπεσε η Σιγκαπούρη, το «απόρθητο Γιβραλτάρ της Ασίας», όπως την αποκαλούσαν οι Βρετανοί, σηματοδοτώντας την ολοκληρωτική πτώση της Μαλαισίας και το άνοιγμα του δρόμου προς την Σουμάτρα. Μάλιστα, πριν καν παραδοθεί επισήμως η φρουρά της Σιγκαπούρης, ιαπωνικά αεραγήματα είχαν πέσει στην ευρύτερη περιοχή του Palembang, στο νότιο τμήμα της Σουμάτρα με στόχο τα εκεί ευρισκόμενα αεροδρόμια και διυλιστήρια πετρελαίου. Οι συμμαχικές δυνάμεις προέταξαν σθεναρή αντίσταση αλλά έπειτα από μια επιτυχή ιαπωνική απόβαση στις 16 του μηνός, κάμφθηκαν και η περιοχή κατελήφθη από τους εισβολείς. Με την πτώση του Palembang και της ευρύτερης περιοχής, η δυτική διέξοδος των Συμμάχων είχε πλέον κλείσει. Λίγο αργότερα, το ίδιο επρόκειτο να συμβεί και με την ανατολική.
Στις 19 Φεβρουαρίου 188 ιαπωνικά αεροσκάφη τα οποία απονηώθηκαν από τέσσερα αεροπλανοφόρα διενήργησαν επιδρομή κατά του αυστραλιανού λιμένος Port Darwin βυθίζοντας 9 πλοία που ναυλοχούσαν εκεί και καταστρέφοντας σημαντικές υποδομές. Το πλήγμα υπήρξε βαρύ καθώς πλέον καμία αρωγή δεν μπορούσε να φτάσει στις Ολλανδικές Ανατολικές Ινδίες από τα ανατολικά. Την ίδια μέρα, οι Ιάπωνες αποβιβάστηκαν στο Μπαλί με στόχο τον έλεγχο του νησιού. Σε μια απέλπιδα προσπάθεια απόκρουσής τους, οι Σύμμαχοι ενέπλεξαν όλα τα διαθέσιμα αεροναυτικά μέσα. Παρά τις φιλότιμες προσπάθειες, οι δυνάμεις τους αποκρούστηκαν ενώ απώλεσαν το ολλανδικό καταδρομικό Tromp και το αντιτορπιλικό Piet Hein, ενώ το αντιτορπιλικό Stewart υπέστη ζημιές. Στις 20 του μηνός, αυτοκρατορικά στρατεύματα υπό τον Συνταγματάρχη Doi Sadashichi αποβιβάστηκαν στο Τιμόρ καταλαμβάνοντας τόσο το ολλανδικό όσο και το πορτογαλικό τμήμα του νησιού.
Η κατάσταση ήταν εξαιρετικά ζοφερή πλέον για τους Συμμάχους. Στις 12 Φεβρουαρίου, νέος διοικητής της ABDACOM τοποθετήθηκε ο Ολλανδός Αντιναύαρχος Conrad Helfrich σε μια απέλπιδα προσπάθεια να διασωθεί το τελευταίο συμμαχικό προπύργιο στην περιοχή, η Ιάβα. Πέραν των άλλων προβλημάτων, οι συμμαχικές δυνάμεις αντιμετώπιζαν και σοβαρές ελλείψεις σε καύσιμα. Ως εκ τούτου, μοναδική ελπίδα του νέου διοικητή ήταν η έγκαιρη άφιξη ισχυρών ενισχύσεων από άλλα θέατρα επιχειρήσεων. Ωστόσο, οι Ιάπωνες δεν ήταν διατεθειμένοι να το επιτρέψουν.
Στις 18 Φεβρουαρίου, η πρώτη ιαπωνική νηοπομπή με κατεύθυνση την Ιάβα αποτελούμενη από 56 μεταγωγικά απέπλευσε από την Ινδοκίνα ενώ την επόμενη μέρα (19/2) ξεκίνησε μία δεύτερη από το νησί Jolo η οποία αριθμούσε 41 σκάφη. Οι δύο αυτές ομάδες μετέφεραν δύο ιαπωνικές μεραρχίες (48η και 2η) καθώς και το επιτελείο της 16ης Στρατιάς υπό τη διοίκηση του Στρατηγού Hitoshi Imamura. Για την προστασία των νηοπομπών, πέραν των συνοδών σκαφών, το IJN ανέπτυξε δύο ομάδες μάχης Βόρεια και Νότια της Ιάβας αποτελούμενες από 2 καταδρομικά και 2 αντιτορπιλικά και 2 θωρηκτά, 3 καταδρομικά και 8 αντιτορπιλικά αντίστοιχα.
Στις 25 Φεβρουαρίου, μία αεράκατος Catalina εντόπισε την δεύτερη ιαπωνική δύναμη εισβολής που είχε αναχωρήσει από το Jolo. Επιδιώκοντας την απώθηση – και γιατί όχι και την βύθισή – της, ο Αντιναύαρχος Helfrich διέταξε όλες τις διαθέσιμες δυνάμεις του να συγκεντρωθούν στην Soerabaja και να σχηματίσουν μια μεγάλη δύναμη κρούσης υπό τις διαταγές του Ολλανδού Αντιναυάρχου Karel Doorman. Ο τελευταίος θα απέπλεε για την επερχόμενη αναμέτρηση επικεφαλής 2 βαρέων καταδρομικών (Houston και Exeter), 3 ελαφρών καταδρομικών (De Ruyter, Java και Perth) καθώς και 10 αντιτορπιλικών (3 ολλανδικά, 3 βρετανικά και 4 αμερικανικά). Επρόκειτο περί μιας αξιόλογης αλλά εξαιρετικά ανομοιογενούς δύναμης.
Στις 26 Φεβρουαρίου, ο Helfrich έλαβε νέες πληροφορίες σχετικά με την θέση της νηοπομπής και διέταξε τον Doorman να την πλήξει την ίδια νύχτα. Το σχέδιο προέβλεπε τον περίπλου της νήσου Madura και την προσβολή της εχθρικής δύναμης. Ο Ολλανδός διοικητής έδειξε ιδιαίτερο ενδιαφέρον για την θέση του κάθε πλοίου στην παράταξη αλλά δεν αδιαφόρησε πλήρως για το πώς οι μονάδες του θα επικοινωνούσαν μεταξύ τους. Υπό τον καταιγισμό των αρνητικών εξελίξεων στα διάφορα μέτωπα, οι Σύμμαχοι δεν είχαν προσέξει ακριβώς ότι αποτελούσαν…συμμάχους ήτοι μια πλήρως ανόμοια συγκέντρωση, με διαφορετικά επιχειρησιακά δόγματα, τακτικές μάχης ακόμα και κώδικα επικοινωνίας, για να μην αναφερθούμε και στο ότι δεν μιλούσαν όλοι την ίδια γλώσσα! Παρά ταύτα, ο Doorman ήταν αισιόδοξος και στις 06:00 της 26ης Φεβρουαρίου απέπλευσε για την αποστολή του. Οι μονάδες του περιέπλευσαν την Madura αλλά δεν κατάφεραν να εντοπίσουν τους εισβολής. Ως εκ τούτου, διατάχθηκαν να επιστρέψουν στην Soerabaja για ανεφοδιασμό. Καθώς τα πλοία είχαν πάρει την άγουσα για τον ναύσταθμο, έλαβαν αιφνιδιαστικά στις 14:25 σήμα, το οποίο ανέφερε την παρουσία των Ιαπώνων 40 μίλα βόρειο-δυτικά τους. Όπως ήταν αναμενόμενο, οι Σύμμαχοι αμέσως μετέβαλαν πορεία και έπλευσαν ολοταχώς να αντιμετωπίσουν τον αντίπαλο.
Η ιαπωνική νηοπομπή, περί ης ο λόγος, πλησίαζε την Ιάβα με ταχείς ρυθμούς. Στις 10:00 της 27ης Φεβρουαρίου απείχε κάτι λιγότερο από 40 μίλια από τον στόχο της χωρίς να έχει συναντήσει, σε όλο το μήκος του ταξιδιού της, καμία απολύτως αντίσταση! Τα συνοδά πολεμικά βρίσκονταν υπό τις διαταγές του Αντιναυάρχου Takeo Takagi και αποτελούνταν από 2 βαρέα καταδρομικά, τα Haguro και Nachi. Επιπλέον, ο Ιάπωνας επικεφαλής διέθετε τον 2ο Στολίσκο Αντιτορπιλικών του Αντιναυάρχου Raizo Tanaka με (ελαφρύ καταδρομικό Jintsu και 9 αντιτορπιλικά) και τον 4ο Στολίσκο Αντιτορπιλικών του Υποναυάρχουν Shoji Nishimura (ελαφρύ καταδρομικό Naka και 5 αντιτορπιλικά). Στις 11:00, ο Takagi έλαβε πληροφορίες περί ενδεχόμενης παρεμβολής εχθρικών πλοίων μεταξύ του ιδίου και της Ιάβας. Για λόγους ασφαλείας διέταξε την απονήωση ενός υδροπλάνου, το οποίο, στις 12:35, εντόπισε, χωρίς να γίνει το ίδιο αντιληπτό, τα συμμαχικά πλοία αναφέροντας τον αριθμό, το στίγμα και την κατεύθυνσή τους. Μόλις πληροφορήθηκε ότι οι αντίπαλοί του είχαν μεταβάλει την πορεία τους και κατευθύνονταν εναντίον του, ο Ιάπωνας επικεφαλής διέταξε τα μεταγωγικά να πλεύσουν δυτικά για την ασφάλειά τους ενώ ο ίδιος και τα συνοδά του ανέπτυξαν ταχύτητα και προετοιμάστηκαν για την επερχόμενη αναμέτρηση.
Η πρώτη φάση της μάχης
Στις 16:10, το βρετανικό αντιτορπιλικό Electra, εντόπισε στον ορίζοντα το ιαπωνικό ελαφρύ καταδρομικό Jintsu και βορειότερα αυτού τα βαρεά καταδρομικά Haguro και Nachi. Σχεδόν ταυτόχρονα, όμως, και οι Ιάπωνες είχαν εντοπίσει τον συμμαχικό σχηματισμό. Οι δύο στόλοι έπλεεαν παράλληλα ο ένας προς τον άλλο, αμφότεροι κατανεμημένο σε τρεις στήλες και κατευθυνόμενοι δυτικά. Η διάταξή τους, στον άξονα Βορράς – Νότος, είχε ως εξής. Στο κέντρο της ιαπωνικής παράταξης βρίσκονταν τα βαρέα καταδρομικά Haguro και Nachi, με τον 4ο Στολίσκο Αντιτορπιλικών στα βόρεια και τον 2ο στα νότιά τους. Παρεμφερής ήταν και η διάταξη των συμμαχικών δυνάμεων με όλα τα καταδρομικά συγκεντρωμένα στο κέντρο (προπορευόταν το De Ruyter ακολουθούμενο από το Exeter) και πλαισιωμένα από 3 αντιτορπιλικά στα βόρεια και τα υπόλοιπα 7 στα νότιά τους.
Στις 16:15, από απόσταση 28 χλμ. τα πυροβόλα των 8 ιντσών των Haguro και Nachi βρυχήθηκαν ανοίγοντας την αυλαία για την ναυμαχία που θα ακολουθούσε. Στις 16:17, και χωρίς να έχει λάβει σχετική διαταγή, το Exeter άρχισε να ανταποδίδει τα πυρά ακολουθούμενο και από το Houston. Λόγω της απόστασης, τα πυρά των δύο αντιμαχομένων ήταν άστοχα. Ωστόσο, τα ιαπωνικά πολεμικά διέθετα περισσότερα πυροβόλα των 8 ιντσών και συνεπώς ήταν θέμα χρόνου μέχρι οι πυροβολητές τους είτε να υπολογίσουν σωστά την διόπτευση είτε απλά να σταθούν τυχεροί. Στον αντίποδα, τα συμμαχικά πλοία έπρεπε να μειώσουν την απόσταση προκειμένου να μπορέσουν να αξιοποιήσουν αποτελεσματικά και τα πυροβόλα των τριών ελαφρών καταδρομικών. Η απλή αυτή τακτική σκέψη απεδείχθη εξαιρετικά δυσεφάρμοστη. Ο λόγος ήταν το ολλανδικό αντιτορπιλικό Kortenaer, δεύτερο στην σειρά της νότιας γραμμής, το οποίο, εξαιτίας μηχανικών προβλημάτων, δεν μπορούσε να αναπτύξει ταχύτητα μεγαλύτερη από 26 κόμβους. Με την σειρά τους, τα αμερικανικά αντιτορπιλικά που το ακολουθούσαν αναγκάστηκαν να περιοριστούν στην ίδια ταχύτητα καθώς είχαν διαταχθεί να μην προσπεράσουν το προπορευόμενο ολλανδικό σκάφος!
Στις 16:35, ο Takagi αποφάσισε να πραγματοποιήσει μια πρώτη τορπιλική επίθεση κατά των συμμάχων. Υπό την κάλυψη των πυροβόλων των βαρέων καταδρομικών του, ο 4ος Στολίσκος Αντιτορπιλικών διατάχθηκε να αυξήσει ταχύτητα και παρεμβαλόμενος ανάμεσα στις δύο αντιμαχόμενες πλευρές να εκτοξεύσει τις τορπίλες του σπεύδοντας, στην συνέχεια, να απομακρυνθει. Σχεδόν ταυτόχρονα το Jintsu και τα 8 άλλα αντιτορπιλικά εκτόξευσαν, από απόσταση 22 χλμ, με την σειρά τους τορπίλες. Συνολικά, στις 16:52, 39 τορπίλες κατευθύνονταν προς τα συμμαχικά σκάφη. Μόλις μία υπήρξε εύστοχη, πλήττοντας το αντιτορπιλικό Kortenaer με συνέπεια την βύθισή του μέσα σε λίγα λεπτά.
Στις 17:08 βλήμα του Haguro έπληξε το Exeter, διαπερνώντας την θωράκισή του, και εξερράγη στον χώρο του ενός καυστήρα! 40 μέλη του πληρώματος σκοτώθηκαν ακαριαία ενώ καυτός ατμός κατέκλυσε το σημείο. Άμεση συνέπεια ήταν η μείωση της ταχύτητας του καταδρομικού στους 11 κόμβους ενώ σημειώθηκε και προσωρινή διακοπή στην παροχή ηλεκτροδότησης προς τα κυρίως πυροβόλα του. Το λαβωμένο βρετανικό πολεμικό, έστριψε αμέσως νότια με σκοπό να εξέλθει από την γραμμή παραγωγής. Σε αυτό το σημείο ανέκυψε χάος.
Βλέποντας το Exeter να στρίβει, τα επόμενα καταδρομικά θεώρησαν πως αυτό έγινε κατόπιν σχετικού σήματος του Doorman το οποίο τους διέφυγε. Ως εκ τούτου, αποφάσισαν να ακολουθήσουν το καταδρομικό αφήνοντας το De Ruyter να πλέει δυτικά ολομόναχο! Πλέον, κάθε ίχνος οργάνωσης είχε απωλεσθεί με τον Doorman να αναγκάζεται να μεταβάλει και αυτός την πορεία του προκειμένου να επιχειρήσει να αναδιοργανώσει τις δυνάμεις του. Παράλληλα, 3 αντιτορπιλικά διατάχθηκαν να εγείρουν προπέτασμα καπνού με σκοπό να αποκρύψουν τα αποδιοργανωμένα καταδρομικά από τους Ιάπωνες. Οι τελευταίοι, παρατηρώντας τις κινήσεις των αντιπάλων τους αποφάσισαν να τους ακολουθήσουν διατηρώντας, ωστόσο, μια απόσταση ασφαλείας.
Στις 17:45, ο Doorman κατάφερε να αποκαταστήσει την τάξη και τα καταδρομικά του εξήλθαν σε τάξη από το καπνόφραγμα με εξαίρεση το Exeter που είχε διαταχθεί να αποσπασθεί και να πλεύσει πίσω στο λιμάνι. Ωστόσο, οι Ιάπωνες δεν ήταν διατεθειμένοι να το επιτρέψουν. Ο Αντιναύαρχος Takagi διέταξε την εκδήλωση νέων τορπιλικών επιθέσεων με στόχο το πληγωμένο καταδρομικό. Στο διάστημα 17:50 – 18:04, τα ιαπωνικά πλοία εκτόξευσαν συνολικά 98 τορπίλες χωρίς όμως κάποια εξ αυτών να βρίσκει στόχο. Πλέον τα ιαπωνικά αντιτορπιλικά είχαν πλησιάσει επικίνδυνα τον συμμαχικό σχηματισμό επιδιώκοντας καλύτερες συνθήκες για να εκτοξεύσουν τις τορπίλες τους. Ενώ ήταν έτοιμα για βολή, ως από μηχανής θεός ξεπρόβαλε μέσα από τον καπνό απότομα το Electra ακολουθούμενο από ένα ακόμα αντιτορπιλικό, το Jupiter, βάλοντας ταχέως προς πάσα κατεύθυνση! Ουσιαστικά, τα δύο σκάφη συγκρούονταν μόνα τους με ολόκληρο τον 2ο Στολίσκο Αντιτορπιλικών!
Σύντομα το Electra κατάφερε να πλήξει επιτυχώς το αντιτορπιλικό Asagumo προκαλώντας του μηχανική βλάβη και ακινητοποιώντας το προσωρινά. Η δυναμική επέμβαση των δύο συμμαχικών πλοίων έπιασε τους Ιάπωνες εξ απήνης καταφέρνοντας να τους αποδιοργανώσει. Ωστόσο, οι τελευταίοι συνήλθαν γρήγορα από το αρχικό σοκ και αντεπιτέθηκαν δυναμικά με το αντιτορπιλικό Minegumo να εξαπολύει έναν καταιγισμό πυρών εναντίον του Electra. Υπό το ανηλεές σφυροκόπημα, και έχοντας βληθεί επανειλημμένα, το γενναίο βρετανικό πολεμικό βυθίστηκε στις 18:16. Η θυσία του όμως δεν υπήρξε μάταιη καθώς έδωσε τον χώρο και τον χρόνο που χρειάζονταν οι σύμμαχοι για να ανακάμψουν.
Το μεσοδιάστημα
Μετά από δύο ώρες συμπλοκής, ο Doorman δεν είχε να επιδείξει κάτι αξιοσημείωτο. Όχι μόνο δεν είχε καταφέρει να πλησιάσει ούτε στο ελάχιστο τα εχθρικά μεταγωγικά αλλά είχε απωλέσει και δύο αντιτορπιλικά ενώ ένα βαρύ καταδρομικό είχε τεθεί εκτός μάχης αυξάνοντας περισσότερο την ψαλίδα του συσχετισμού ισχύος. Παρά ταύτα εξακολουθούσε να είναι αποφασισμένος να εμποδίσει την ιαπωνική απόβαση. Έτσι, χάραξε πορεία προς Νότο με στόχο να απεμπλακεί από τον αντίπαλο και, υπό την κάλυψη του σκότους, να προσπαθήσει να προσεγγίσει την εχθρική νηοπομπή.
Στην άλλη πλευρά, ο Αντιναύαρχος Takagi είχε κάθε λόγο να αισθάνεται αισιόδοξος. Όχι μόνο είχε επιτελέσει στο ακέραιο τον αντικειμενικό του σκοπό, την προστασία των μεταγωγικών, αλλά είχε αποκρούσει μια εχθρική απόπειρα με επιτυχία και χωρίς να απωλέσει κάποιο πλοίο. Ως εκ τούτου, όταν είδε τα συμμαχικά πλοία να κατευθύνονται νότια, θεώρησε πως αυτά υποχωρούσαν. Πάντοτε επιφυλακτικός, όμως, διέταξε την αποστολή υδροπλάνων για ανίχνευση. Στις 18:31 πληροφορήθηκε ότι ο εχθρικός στόλος είχε μεταβάλει την πορεία του από νότια σε βόρειο-ανατολική. Αντιλαμβανόμενος τον ελιγμό του ομολόγου του, διέταξε τα πλοία του να αναδιοργανωθούν και να προετοιμαστούν για νέα σύγκρουση. Ωστόσο, τα βαρέα καταδρομικά Haguro και Nachi είχαν σταματήσει για να περισυλλέξουν τα υδροπλάνα τους με συνέπεια να μην μπορέσουν να αναπτύξουν έγκαιρα ταχύτητα και να ενωθούν με τα υπόλοιπα πλοία. Ως εκ τούτου, o 2ος Στολίσκος Αντιτορπιλικών ανέλαβε να σηκώσει μόνος του όλο το βάρος της επερχόμενης αναμέτρησης. Τα πλοία του απάντησαν στα άστοχα πυρά των καταδρομικών Houston και Perth με μια εξίσου άστοχη τορπιλική επίθεση. Οι δύο πλευρές απεμπλάκηκαν εκ νέου χωρίς να έχουν σημειώσει κάποια επιτυχία.
Ο Αντιναύαρχος Doorman μετέβαλε εκ νέου την πορεία του, αυτή την φορά προς τα ανατολικά επιδιώκοντας πάλι να ξεγλιστρήσει από τους Ιάπωνες και να πλήξει τα μεταγωγικά τους. Μία ώρα αργότερα, τα πλοία του έπλεαν δυτικά. Στις 21:00, ο Αμερικανός Πλοίαρχος Thomas Binford, επικεφαλής του 58ου Στολίσκου Αντιτορπιλικών αποχώρησε από τον ευρύτερο σχηματισμό μονομερώς, παίρνοντας και τα τέσσερα αντιτορπιλικά του μαζί με την δικαιολογία ότι τα σκάφη του είχαν ανάγκη ανεφοδιασμού σε καύσιμα και τορπίλες. Δεδομένου όμως, ότι ο Binford ούτε υπέβαλε αίτημα προς τον Doorman ούτε όμως και περίμενε να λάβει σχετική έγκριση, ενδεχομένως να υποδηλώνει ότι ο Αμερικανός πλοίαρχος θεωρούσε τον όλο αγώνα μια χαμένη υπόθεση και ήταν απρόθυμος να ακολουθήσει τον Ολλανδό διοικητή του σε αυτό που εξελάμβανε ως μια προδιαγεγραμμένη ήττα. Πλέον, η συμμαχική δύναμη αριθμούσε μόλις 4 καταδρομικά και 2 αντιτορπιλικά, τα Jupiter και Encounter. Ατυχώς, στις 21:25 το Jupiter προσέκρουσε σε νάρκη με συνέπεια την βύθισή του. Επιπλέον, το Encounter, έχοντας πληγεί κατά την πρώτη σύγκρουση, δεν μπορούσε να αναπτύξει ταχύτητα αντίστοιχη των καταδρομικών και ακολουθούσε από απόσταση των προπορευόμενο σχηματισμό. Σαν να μην έφταναν όλα αυτά, ένα ιαπωνικό υδροπλάνο κατάφερε να εντοπίσει τα συμμαχικά πλοία και προχώρησε στην ρίψη φωτοβολίδων προκειμένου να επισημάνει την θέση τους.
Εν ολίγοις, η κατάσταση του Doorman ήταν απελπιστική. Οι δυνάμεις του υστερούσαν αριθμητικά και σε ισχύ πυρός, τα εναπομείναντα πυρομαχικά τους ήταν ελάχιστα, και πλέον ο αντίπαλος ήξερε ακριβώς το πού βρίσκονταν! Υπό αυτές τις συνθήκες, μια ενδεδειγμένη δράση θα ήταν να αποσυρθεί για ανεφοδιασμό και να δοκιμάσει την τύχη του την επόμενη ημέρα. Παρά ταύτα, ο Ολλανδός αντιναύαρχος εξακολουθούσε να παραμένει – εμμονικά – προσκολλημένος στην ιδέα της προσβολής των ιαπωνικών μεταγωγικών ασχέτως συνθηκών. Οι λόγοι πίσω από την ενέργειά του παραμένουν άγνωστοι. Πείσμα, φιλότιμο, αίσθημα καθήκοντος, θολωμένη κρίση ή καθαρή τρέλα;
Η τελική πράξη του δράματος
Στις 23:02 ένας από τους οπτήρες του Nachi εντόπισε τα συμμαχικά πλοία σε απόσταση 14,6 χλμ. νότιο-ανατολικά, γεγονός ενδεικτικό της δεινότητας του IJN για νυκτερινές επιχειρήσεις. Αμέσως, ο Αντιναύαρχος Takagi διέταξε τα πλοία βαρέα καταδρομικά του να πλεύσουν βόρεια και να οπλιστούν τορπίλες καθώς τα πρώτα εχθρικά βλήματα άρχισαν να πέφτουν κοντά τους περί τις 23:10. Πλέοντας παράλληλα προς τον αντίπαλο, στις 23:21, τα ιαπωνικά πολεμικά άρχισαν να ανταποδίδουν τα πυρά εκτοξεύοντας ταυτόχρονα και τις τελευταίες τορπίλες τους. Σε μια προσπάθεια να αποφύγει τις επερχόμενες τορπίλες, ο Doorman διέταξε τα πλοία του να πραγματοποιήσουν στροφή ανατολικά. Όμως, στις 23:33, μία από τις τορπίλες του Nachi έπληξε την αποθήκη πυρομαχικών του Java. Ακολούθησε μια εκκωφαντική έκρηξη και μέσα σε μόλις 2 λεπτά το ολλανδικό καταδρομικό βυθίστηκε σχεδόν αύτανδρο παρασύροντας μαζί του 509 από τα 528 μέλη του πληρώματός του!
Μόνο τότε ο Doorman εμπέδωσε ότι η συνέχιση του αγώνα ήταν μάταιη και αποφάσισε να απεμπλακεί σε μια προσπάθεια να διασώσει τα εναπομείναντα πλοία του. Εκτιμώντας ότι ο κίνδυνος από τις εχθρικές τορπίλες είχε πλέον παρέλθει, ο Ολλανδός διοικητής σήμανε νέα μεταβολή πορείας από ανατολικά σε νότιο-ανατολικά. Εν αγνοία του, όμως, με την κίνηση αυτή σφράγισε την μοίρα του ίδιου αλλά και της ναυαρχίδας του, του καταδρομικού De Ruyter καθώς το σκάφος του έπλεε ολοταχώς στην πορεία τεσσάρων τορπιλών του Haguro οι οποίες δεν είχαν εντοπιστεί. Μια νέα έκρηξη σημειώθηκε και το ολλανδικό πολεμικό άρχισε το γρήγορο ταξίδι του προς τον πυθμένα της θάλασσας στις 02:32. Από τα 435 μέλη του πληρώματος διασώθηκαν 91. Ο Αντιναύαρχος Doorman πιστός στη ναυτική παράδοση αρνήθηκε να εγκαταλείψει το πλοίο του και το ακολούθησε στον τελευταίο του προορισμό.
Με την απώλεια των Java και De Ruyter καθώς και του επικεφαλής, τα δύο εναπομείναντα καταδρομικά, Houston και Perth έπλευσαν προς το λιμάνι του Tandjong Priok, στο δυτικό άκρο της νήσου Ιάβας προκειμένου να ανασυνταχθούν. Η συμμαχική δύναμη είχε συντριβεί και ο δρόμος ήταν πλέον ανοιχτός για τους Ιάπωνες.
Ο τραγικός επίλογος
Μέσα στις επόμενες ημέρες, τα εναπομείναντα συμμαχικά πλοία επιχείρησαν να εγκαταλείψουν την περιοχή αντιλαμβανόμενα ότι ο αγώνας ήταν πλέον μάταιος και τυχόν παραμονή τους στο θέατρο επιχειρήσεων θα είχε ως αποτέλεσμα μόνο την βύθισή τους.
Τη νύχτα της 1ης Μαΐου, σε μια εξαιρετικά παράτολμη κίνηση, τα αντιτορπιλικά του Πλοιάρχου Binford διέσχισαν τον δίαυλο μεταξύ Ιάβας και Μπαλί καταφέρνοντας να διαφύγουν με ασφάλεια. Δυστυχώς, η Τύχη δεν στάθηκε τόσο καλή στα Houston και Perth. Τα δύο καταδρομικά επιχείρησαν την ίδια νύχτα να διασχίσουν το πέρασμα Sunda, μεταξύ Ιάβας και Σουμάτρας ωστόσο εντοπίστηκαν και βυθίστηκαν. Το πρωί της 2ης Μαΐου, το βαριά λαβωμένο Exeter και δύο αντιτορπιλικά αποπειράθηκαν να διαφύγουν στα δυτικά πλέοντας κατά μήκος της Ιάβας. Ήταν μια απελπισμένη προσπάθεια, το αποτέλεσμα της οποίας ήταν εν πολλοίς προδιαγεγραμμένο καθώς και τα τρία σκάφη εντοπίστηκαν και βυθίστηκαν. Λίγο αργότερα, τα ιαπωνικά στρατεύματα θα αποβιβάζονταν στην Ιάβα καταλαμβάνοντάς την. Το τελευταίο συμμαχικό προπύργιο στην περιοχή είχε πλέον πέσει. Μέσα σε μερικούς, μόνο, μήνες, η Αυτοκρατορία του Ανατέλλοντος Ηλίου είχε εδραιώσει την κυριαρχία της στην περιοχή.
Πηγές – Βιβλιογραφία
- Brown, D., (1990). Warship Losses of World War Two. Naval Institute Press, Annapolis, Maryland.
- Cain, T. J., (1959). HMS Electra. Futura Publications, London.
- Hara, T., (1961). Japanese Destroyer Captain. Ballantine Books, New York & Toronto.
- Holbrook, H., (1981). U.S.S. Houston: The Last Flagship of the Asiatic Fleet. Pacific Ship and Shore, US.
- Hoyt, E. P., (1976). The Lonely Ships: The Life and Death of the Asiatic Fleet. David McKay Company, New York.
- Lohnstein, M., (2021). The Netherlands East Indies Campaign 1941-42. Japan’s Quest for Oil. Osprey Publishing, UK.
- McKie, R., (1953). Proud Echo: The Great Last Battle of HMAS Perth. Angus & Robertson, Sydney.
- Morison, S. E., (2001). History of United States Naval Operations in World War II: The rising sun in the Pacific. University of Illinois Press, US.
- Parkin, R. S., (1995). Blood on the Sea: American Destroyers Lost in World War II. Da Capo Press.
- Thomas, D. A., (1968). The Battle of the Java Sea. Stein & Day, New York.
- Winslow, W. G., (1994). The Fleet the Gods Forgot: The U.S. Asiatic Fleet in World War II. Naval Institute Press, Annapolis, Maryland.
